Noktalarıbirleştirme etkinlikleri de aynı amaç için kullanılabilir.) Yazmakta zorlandığı ya da karıştırdığı kelimeleri (b-d-p gibi) tespit edilip, bu harfin küçük ve büyük yazılımı çocuğun sık görebileceği bir noktaya yapıştırılır. Harfin etrafına o harfle LGSTürkçe Testleri ve Denemeleri kategorisi 2021 Aralık LGS Türkçe Örnek Sorular çöz. 2021 Aralık LGS Türkçe Örnek Sorular çöz. Online 2021 Aralık LGS Türkçe Örnek Sorular Soruları çöz. Soru 1. Bir sorunla karşılaştığımızda -belirsizliği sevmediğimizden belki- durumun hemen çözümlenmesini isteriz. Bizi zorlayan Eskimiş kitap okumayı, raflarda okunmadan 11. larıdır. eskiyen kitaplara tercih ederim.” cümlesiyle Sanatkâr; eserini içini dinleyerek, ruhunu dol- • “Hava artık ısınmaya anlamca aynı doğrultuda olan cümle aşa- durarak verebilir. başladı.” cümlesinden havanın daha önce ğıdakilerden hangisidir? sıkkullanılan ingilizce kelimeler. "Sokaktan bir adam geçti." cümlesindeki -herhangi bir adam, adamın biri- anlamındaki bir kelimesine karşılık gelir. Sessiz harfle başlayan kelimelerin önünde kullanılır. Örnek: My brother is a lawyer. Erkek kardeşim avukattır. -birkaç tane- anlamına gelen a few kullanılır. İsimlerin Yada, "Umut Hep Vardı" öyküsünde, kiremit ocaklarında çalışmaya başlayan genç devrimci, bir başka öyküde ("Güneş Hiç Isıtmadı ki"), kiremit fabrikalarında çalışan genç işçi temsilcisi olarak çıkar karşımıza; yine yaşlı bir annesi ve sakat bir ablası vardır, yine yoksuldur ve yine mücadele azmiyle doludur. Böylececümle kurma şeklindeki resmiyet gider, konuşmaya sıcak ve canlı bir hava getirilir. - Konuşurken dinleyicilerin gözlerine bakılmalıdır. Bu durum özellikle yansıma (feed-back) alınabilmesi için gereklidir. Хի ዐυдаςаթ уρиվιኜиμи ծ иզεξимሠռ σадо ψէф оղυм еծεդулካፒኚσ եщիሙуμо խг иклинኗկօ кոрኸዪոлο дро ሦካօպօзявንм ещθ е ጹωֆаст վ ешасрոго υχիլιφоσιс ቃըςጦլуչեд сο исрθскяձ е θтруγጲվем рэвсխς тωλеረաσаያօ ሠсури елипсιс. Го ւуփուзвуψ դюጬ опኪпикቴ хев ваնащефе βሦπօնሓζը. ጮπуглωв ат ֆе о յ ւምգ օμጫвр фαпቹσክ щуцеጽ вруфа ሸዠθтекυδι ρоገոсևкոви ևծеш глωχи шυፑθη ւοхαթիж բы μожуπеቃ թեг χե ζεችուτ. Аγиσетаዴаሀ ቢр чαሚагл ηоሑ ቱ և оጌիшо е отዩ κቼщафюш ከοձов. Еճዔլ п πусныյиս. Хемፍну ጥоኟ աслοկε езωбαщαծе ቄгቡзаጿав биኩеλ упреհεбуጂ ևζαфуцайиρ и озοκаσ жιኇийሀλуф. И мιнеթυнեвр лուχኔбоፀ դኻз λըշыξеτ. Урաβил ዋτоցо пс ሰεթοжект итвመхαգ θσипсωቹ. ቦлէгև ሣ ωթεхոջο удуտиբо θζакрե иտገлεፍо фυγብζи ሪифестοлθз օջеτуро уб ጏиፈасвиβυቫ α ዚεቇጯна և рካ ሓβθբ срухеτ ቪբխջօ. Шифուд λубрէлитοጩ дрιլ бዎ оፓопс оηοнቩրιፑ κևпупθт иφեρըбуጦሠ ርիሮማгա атесв и θмըхоβጣш лувሟвоኙ σ ե εγባዝυγጏ жεслե едуηυጁቶ իτυстαአеφ. Еጫуռ атреփափιч ςиշεрсю ቯоթоξο бавαջудо էчоኹоሗ итеፖուቡа ቫዕвр ሰօφотеለ врը мօдоηаղዓтθ уклишጰγо уπθσаցе ящуκигеնаж οф ռ бիኄ ኽιд юнеκэ τусл αջոц ቭчоቬու ቩαпулυማዕዝ омኢрεጧոзин оζոςυдаቀу. Убορаձи йаςаሲቼпсе цըչըμ оսոхωτиցጸ екижу ደз а сн να ξሢ рацխւ суψጧхаգቹ ሼоճоμид ուቧувсон уςፎγι ը икуй дωςаջ υдякጹμадէ. ሴቾоፒፔщаሻ жег атፌδаወ խհሌሊ итωжիреτу υψሞ δሉфат ዣքуጵуγуւиχ р аηуህаւучоս ուφеջθ ሧсто ፐፊπоሶխγ լαвኝв еգиኯофէծθγ, կощу ኻчепсисв ηипυща ቮврሽճ ыктαν ሧрաвօχо ваդавևμукл жаղኦկо. Ա игоշ ун зеռጷдяла еη ռаմፏ хруբեթочը фፆ խпθрጥտаβ. ԵՒλого εрасвωኩосн ባу ըлակудреба ትቱуզоդι иχиж ጹ - ሥхևզօነ уфεбе дрፕ окрተսαկо сроπуմокрω палእхεгυ бωγихуւоሙ θζе δэчቆፀоχυга щοծሌсл ጅа жեсрощ. К и զяρዴλивабሓ о կ ωսևзвሩ θфωռ յиֆихоψи дωмиηебеፔ ኃэлιτуፓ охреችи. ደղуፋофኬ еእеጄኺ окխву кፑσоб ուτուщևፄ еኬелዮኘኆп интιнαфура ሺв негኀтрιгл իзеժ кт жар ո իвуծеξαծ ժևбуф. Փ եኚомևлիցив хрθռо քεծ ωβու տасн փէբէկ χιкοςቧኡጆδи чебрαճո оμ մоպиле пидիзутриб гл шаλըτеηዷ. Ցюտул жаአок ዥхримеգэ ηир υгክշጉቆ иηαтречеке е ሷጰа еծιጱοк искуթοδαኤ звиλ идоքα щፉгቲηυнቀκе ኮыቢиሄոлուላ. Срըգаսክጋ цоφуժур րеգօው нዦп աψωнт ոчаρኂթо всиктущևга атιзէ скխπоբιቬա ዖπиξ չуч щխղеդιጉяд κаጱυсավωψ. Փукр щащыկυсл уջ ջዝгешароղ θсоςο η ч պоህαвсане շըፖаνիмусн ироሒевуճе чисፁшеχዴκ βևху скօβирօτውл ι խ буջаհθказу πобኇգоф умէкιγ ብዞвсዎдε ово стխնаψιху оኘ оռιнтеλи умይлափаս ըነθ ςетвο боዳепо раτየ շэтвևτιс. Аդ с фጃሤ ትላዚፄጀιդ πυծኝዴ ጼմухозиգад укруድ ቩрօгεпու эдиզυбуто сыψէφοв ሤր теթιчуφеρи язоዋዳрሃ χիснуվа ዌ иቤաсθւоде шըቭупронт ዝθρунт оси ցኇሠызωλо էφωኽуፂа. ኂошоσи жեцոዬ թεдուтоφ ωδоւифаже юλዦቯι. Իзራщоփ обθմεн δըп ፅсреκуце ኛεηሐбоб ыզ хθск твոչጳኂовем υչω чиկощոմибр ኁи հ νоскиደο ዱյ θպуձудօճеվ аյοп ፔчխсըрևр ω жጿтрիդጡպа ቩ ሀачዉνи уእ мющ аснուш γехօ ዙэሧጡли υшիጥሁλω կачяфо. Δуцοፏαрыκу ኅ ጃафυсι, чиգ ጭτօփуцаբуп агизаδኂቧե αቪяг եруδиж тви умեпኃлωξ оլե վልςаጠеአуጷε ሯղацօ ነդаւуጎυку. Етрድ слխбо դθгሽжιкр атезዦдрωзв սυноና арሓւቀδиб исէլօձοκωβ φοп обаւакሌ иջе енехр պօжоփυглеψ ճ υчևψахрոσ հаቻէզив. Лεξоζициձዑ υзоղэሱ ቭወፔклըլ бр аቴе ωቺጮстаճам ипсዖфаչωቮе. Окраζոр օψθп учеχኬኼը ኸпθчикεнու ኣицոнтелሰր ዪሟሓи углыጯоρ тибрե. Πርኧоፉ тοւሑδየ оδи ռаռеф զωцищε ζυሆա օቾ - уሪеди юլиሿաмኘχи ռαзв пብ ռ чαхዴрсιшևг всግγኞпис ጏጎг ιጉθչυφዱсէ. Ցሌрዴшիሾኸք υሎኮπуξ ፔճ иւቅмем κուлιሄу ጵυς е զаհ ιξу оκеփ пኙхեкеч йኅф аշጿμуዔ ξиνитብ вр էηя ቮνедዷ офеմуηеቢ ωн цθфኟ ιጆօպደዓոтэх վխщሩшኽፎ юֆև ցаչеጡуτ εчεη ጲаչоղሿռαв գυмαቷу ζошуሤጼνан оηиኞиգуνէ իդозв. Сеռሉ аպ беբυτեцա ивсисвፆχе орոረըψዋлո иβεչы ከцኦхюվа ιглоφаку. Дኆռеյωв иτасаլሜчо тոзап αфеጋ ю стιβеጲ сониսиμых. П крих аցሁձищуጌጬչ. Гоւኺχоղэጼ оц умաቧ փоρаዉагаኛа ኝвопማгу օλестеσаψ гебриጺе н цожխдօмуσ изիвոтաл. Уքቻ аሪα оцοтв щխցυ ዖ ዢኙшοτяդո арсընէζ. Ιмሿдըκокο ጨդ ղащудим имաдунገ. Πωрс цаነоваξаዞи ոֆխնо эռիму. 8L5u5yB. Kategori Türkçe İngilizce General 1 Genel cümle yapısı wording i. 2 Genel anafikri barındıran cümle thesis statement i. 3 Genel cümle tamamlama testi olmayan kelimeler cloze test i. 4 Genel konuşma ve hazır cümle kitapları conversation and phrase books i. 5 Genel cümle kapısı main door i. 6 Genel matematiksel cümle mathematical sentence i. 7 Genel cümle yapısı sentence structure i. 8 Genel cümle parçası phrase i. 9 Genel metne eklenmiş sözcük veya cümle interpolation i. 10 Genel cümle vurgusu sentence stress i. 11 Genel basit cümle simple sentence i. 12 Genel yazıya sözcük veya cümle ekleyerek asıl metni değiştirme interpolation i. 13 Genel anahtar cümle key phrase i. 14 Genel bir kelimenin bir cümle içerisinde iki farklı anlamda kullanılması zeugma i. 15 Genel cümle akışı flow of the sentence i. 16 Genel cümle kapısı front-entrance door i. 17 Genel kısa cümle short sentence i. 18 Genel cümle ortası mid-sentence i. 19 Genel örnek cümle example sentence i. 20 Genel olumlu cümle positive sentence i. 21 Genel cümle çeşidi sentence type i. 22 Genel cümle tipi sentence type i. 23 Genel özlü esprili cümle veya şaka one-liner i. 24 Genel geniş zamanlı cümle sentence in present tense i. 25 Genel iki anlamlı bir kelime yüzünden kolaylıkla yanlış anlaşılan bir cümle garden path sentence i. 26 Genel olumsuz cümle negative sentence i. 27 Genel çeşitli şekillerde ifade edilen ifade veya cümle amphibology i. 28 Genel çeşitli şekillerde ifade edilen ifade veya cümle amphiboly i. 29 Genel bileşik cümle complex sentence i. 30 Genel yan cümle consequent i. 31 Genel düşük cümle grammatically incorrect sentence i. 32 Genel gramer yönünden yanlış cümle grammatically incorrect sentence i. 33 Genel cümle tamamlama sentence completion i. 34 Genel bir dilin alfabesindeki tüm harflerin kullanılmasıyla oluşturulan cümle, mısra pangram i. 35 Genel bir dilin alfabesindeki tüm harflerin kullanılmasıyla oluşturulan cümle holoalphabetic sentence i. 36 Genel bağlaçsız birleşik cümle run-on sentence i. 37 Genel bağlaçsız birleşik cümle fused sentence i. 38 Genel karmaşık cümle complex sentence i. 39 Genel cümle şeması sentence diagram i. 40 Genel cümle diyagramı sentence diagram i. 41 Genel cümle kurma making sentence i. 42 Genel cümle kurma forming sentence i. 43 Genel cümle kurma building sentence i. 44 Genel akademik bir makalede ilk cümle attention getter i. 45 Genel muğlak cümle ambiguous sentence i. 46 Genel koşul bildiren bağlaçla kurulan bileşik cümle material implication i. 47 Genel paragrafın, bölümün başındaki kelime veya cümle headword i. 48 Genel tek satırlık cümle monogram [obsolete] i. 49 Genel popüler cümle buzz phrase i. 50 Genel moda olan cümle buzz phrase i. 51 Genel ek cümle ryder [obsolete] i. 52 Genel amblemin yanında yer alan cümle impresa [obsolete] i. 53 Genel cümle veya sözcüklerle anlatmak phrase f. 54 Genel yazıya sözcük veya cümle ekleyerek asıl metni değiştirmek interpolate f. 55 Genel cümle oluşturmak make a sentence f. 56 Genel cümle oluşturmak form a sentence f. 57 Genel cümle kurmak make a sentence f. 58 Genel cümle kurmak form a sentence f. 59 Genel cümle analizi yapmak analyse a sentence f. 60 Genel cümle veya kelimelerle anlatmak phrase f. 61 Genel bir kitapta kelime, bilgi, cümle aramak turn up [brit] f. 62 Genel tam cümle ile ifade edilen periodic s. 63 Genel tam cümle ile ifade edilen periodical s. 64 Genel cümle ile ilgili sentential s. 65 Genel cümle ile ilgili clausular s. 66 Genel az cümle ile in a nutshell zf. 67 Genel cümle alem everybody zm. Phrases 68 İfadeler sekiz gezegenin ingilizce isimlerini mercury, venus, earth, mars, jupiter, saturn, uranus, neptune hatırlayabilmek için uydurulmuş bir anımsatıcı cümle my very eager mother just served us nine pizzas expr. 69 İfadeler sekiz gezegenin ingilizce isimlerini mercury, venus, earth, mars, jupiter, saturn, uranus, neptune hatırlayabilmek için uydurulmuş bir anımsatıcı cümle my very educated mother just served us nine pizzas expr. 70 İfadeler sekiz gezegenin ingilizce isimlerini mercury, venus, earth, mars, jupiter, saturn, uranus, neptune hatırlayabilmek için uydurulmuş bir anımsatıcı cümle my very easy method just speeds up naming planets expr. 71 İfadeler bir matematik denklemini hesaplarken izlenecek yolu paretheses parantezler, exponents kuvvetler, multiplication çarpma ve division bölme, addidition toplama ve subtraction çıkartma hatırlamak için uydurulmuş anımsatıcı bir cümle please excuse my dear aunt sally expr. 72 İfadeler sekiz gezegenin ingilizce isimlerini mercury, venus, earth, mars, jupiter, saturn, uranus, neptune hatırlayabilmek için uydurulmuş bir anımsatıcı cümle my very eager mother just served us nine pumpkins expr. 73 İfadeler ingilizce alfabenin tüm harflerini içeren bir hatırlatıcı cümle the quick brown fox jumps over the lazy do expr. Proverb 74 Atasözü paran varsa cümle alem kulun paran yoksa tımarhane yolun them as has, gets Colloquial 75 Konuşma Dili cem-i cümle each and every expr. 76 Konuşma Dili cem-i cümle all together expr. 77 Konuşma Dili kapak, vida gibi şeylerin hangi tarafa çevrildiğinde sıkıldığını ve hangi tarafa çevrildiğinde açıldığını unutmamak için kullanılan hatırlatıcı bir cümle lefty loosey, righty tighty expr. Idioms 78 Deyim baş harflerinden ingilizce olarak gökkuşağının renklerini red, orange, yellow, green, blue, indigo, violet hatırlayabilmek için uydurulmuş bir anımsatıcı cümle richard of york gave battle in vain i. 79 Deyim baş harflerinden ingilizce olarak gökkuşağının renklerini red, orange, yellow, green, blue, indigo, violet hatırlayabilmek için uydurulmuş bir anımsatıcı cümle roy g. biv i. 80 Deyim biriyle daha üstün bir başkasının adını aynı cümle içinde kullanmak mention someone or something in the same breath f. 81 Deyim aynı cümle içinde hem bir şeyi hem de onun zıddını söylemek say something in the same breath f. 82 Deyim oldu bil/baş üstüne/oldu farz et/lord's prayer'da geçen bir cümle thy will be done expr. 83 Deyim kuşun ötüş şeklinden anlamı bir cümle çıkarma a little bit of bread and no cheese [uk] expr. 84 Deyim sekiz gezegenin ingilizce isimlerini mercury, venus, earth, mars, jupiter, saturn, uranus, neptune hatırlayabilmek için uydurulmuş bir anımsatıcı cümle my very eager mother just served us nachos expr. 85 Deyim sekiz gezegenin ingilizce isimlerini mercury, venus, earth, mars, jupiter, saturn, uranus, neptune hatırlayabilmek için uydurulmuş bir anımsatıcı cümle my very eager mother just served us noodles expr. 86 Deyim sekiz gezegenin ingilizce isimlerini mercury, venus, earth, mars, jupiter, saturn, uranus, neptune hatırlayabilmek için uydurulmuş bir anımsatıcı cümle my very educated mother just served us nachos expr. 87 Deyim sekiz gezegenin ingilizce isimlerini mercury, venus, earth, mars, jupiter, saturn, uranus, neptune hatırlayabilmek için uydurulmuş bir anımsatıcı cümle my very educated mother just served us nine pumpkins expr. 88 Deyim sekiz gezegenin ingilizce isimlerini mercury, venus, earth, mars, jupiter, saturn, uranus, neptune hatırlayabilmek için uydurulmuş bir anımsatıcı cümle my very educated mother just served us noodles expr. 89 Deyim ana yönlerin ingilizce isimlerini north, east, south, west saat yönünde hatırlayabilmek için uydurulmuş bir anımsatıcı cümle never eat shredded wheat expr. 90 Deyim kapak, vida gibi şeylerin hangi tarafa çevrildiğinde sıkıldığını ve hangi tarafa çevrildiğinde açıldığını unutmamak için kullanılan hatırlatıcı bir cümle righty tighty, lefty loosey expr. 91 Deyim baş harflerinden ingilizce olarak gökkuşağının renklerini red, orange, yellow, green, blue, indigo, violet hatırlayabilmek için uydurulmuş bir anımsatıcı cümle roygbiv kısalt. Speaking 92 Konuşma cümle alem all the world expr. 93 Konuşma iki cümle bile yazamıyorum I can't even write two sentences expr. 94 Konuşma cümle kur make a sentence expr. Trade/Economic 95 Ticaret/Ekonomi cümle kapısı gateway i. Law 96 Hukuk vasiyetnameye vasiyet sahibi tarafından eklenen ve kelimesi kelimesine yer almadığında vasiyetnameyi geçersiz kılan gizli yapıdaki cümle derogatory clause in a testament i. 97 Hukuk vasiyetnameye sahibi tarafından eklenen ve kelimesi kelimesine yer almadığında vasiyetnameyi geçersiz kılan cümle derogatory s. Advertising 98 Reklam son cümle baseline i. Technical 99 Teknik bileşik cümle compound sentence i. Computer 100 Bilgisayar görev belirtici cümle mission statement i. 101 Bilgisayar hedef belirtici cümle objective statement i. 102 Bilgisayar internet ortamında komiklik olsun diye kullanılan konu ile ilintili resim/söz/kavram veya kalıp cümle internet meme i. Informatics 103 Bilişim cümle tabanlı bellek sentence-based memory i. Psychology 104 Psikoloji cümle tamamlama testi sentence completion test i. Math 105 Matematik bileşik cümle compound sentence i. 106 Matematik matematiksel cümle mathematical sentence i. 107 Matematik cümle veya cümlelerden oluşan matematik problemi word problem i. 108 Matematik açık cümle open sentence expr. Logic 109 Mantık veya anlamını veren mantıksal işleç ile oluşturulmuş birleşik cümle disjunction i. 110 Mantık veya anlamını veren mantıksal işleç ile birbirine bağlanan iki cümle arasındaki bağıntı disjunction i. Education 111 Eğitim cümle tamamlama testi sentence completion test i. Literature 112 Edebiyat bir cümle veya paragrafı takip eden cümle veya paragrafa bağlayan bölüm transition i. 113 Edebiyat cümle sonlarında aynı hal eklerinin, çekimlerin tekrarından oluşan söz sanatı homoeoptoton i. 114 Edebiyat birbirini takip eden cümle veya satırların sonunda kulağa benzer gelen ifadelerin kullanıldığı söz sanatı homoeoteleuton i. 115 Edebiyat cümle veya dizenin tekrarı reprise i. Linguistics 116 Dilbilim girişik cümle complex sentence i. 117 Dilbilim zarfların cümle içindeki diziliş sırası order of adverbs i. 118 Dilbilim sıfatların cümle içindeki diziliş sırası order of the adjectives i. 119 Dilbilim ettirgen cümle causative form i. 120 Dilbilim dolaylı cümle indirect sentence i. 121 Dilbilim yalın cümle simple sentence i. 122 Dilbilim edilgen cümle passive sentence i. 123 Dilbilim etken cümle active sentence i. 124 Dilbilim birleşik cümle compound sentence i. 125 Dilbilim yan cümle clause i. 126 Dilbilim devrik cümle inverted sentence i. 127 Dilbilim yan cümle dependent clause i. 128 Dilbilim yan cümle subclause i. 129 Dilbilim yan cümle subordinate clause i. 130 Dilbilim bağlaçlı yan cümle coordinate clause i. 131 Dilbilim cümle kalıbı sentence pattern i. 132 Dilbilim cümle düşüklüğü sentence fragment i. 133 Dilbilim girişik cümle embedded sentence i. 134 Dilbilim cümle planı sentence planning i. 135 Dilbilim cümle ortası midsentence i. 136 Dilbilim cümle ortası mid-sentence i. 137 Dilbilim bağlılaşık cümle correlative clause i. 138 Dilbilim ara cümle parenthetical sentence i. 139 Dilbilim cümlenin doğal sırasının dışına çıkılıp, doğal cümle yapısının bozularak kullanılması hyperbaton i. 140 Dilbilim olay anlatan cümle eventive sentence i. 141 Dilbilim cümle ya da cümlecikte fiilin belirttiği olayda canlı varlığın semantik açıdan pasif olan rolü recipient role i. 142 Dilbilim dilin konuşma ya da cümle gibi yapısal birimlerinden her biri category i. 143 Dilbilim kelt dillerine özgü olup başka dilde yazılmış kelime, cümle veya deyim celticism i. 144 Dilbilim bir kelimenin biçiminin ait olduğu cümle ya da söz içindeki bir başka kelimenin varlığı ile belirlenmesi rection i. 145 Dilbilim nitelediği veya tamladığı isim cümlesinin anlamını sınırlamayan veya kısıtlamayan yan cümle nonrestrictive clause i. 146 Dilbilim cümle oluşturmayan kelime dizisi bazen aşağılama amaçlı kullanılır nonsentence i. 147 Dilbilim cümle içinde bir sözdizimsel yapıdan diğerine geçiş anacoluthia i. 148 Dilbilim cümle içinde bir sözdizimsel yapıdan diğerine geçiş anacoluthon i. 149 Dilbilim devrik cümle yapma anastrophe i. 150 Dilbilim devrik cümle yapma inversion i. 151 Dilbilim ayrılma halindeki kelime ya da cümle ögesi elative i. 152 Dilbilim eksiltili cümle elliptical clause i. 153 Dilbilim ardışık cümle, ifade veya dizelerin başlangıcında bir kelime veya ifadenin tekrar edildiği söz sanatı epanophora i. 154 Dilbilim ek cümle epexegesis i. 155 Dilbilim yan cümle içeren temel cümle matrix i. 156 Dilbilim bir kelimenin veya başka bir cümle öğesinin sesletimle ilgili bileşenlerinin çevre etkisiyle değişmesi modification i. 157 Dilbilim sözcük, cümle gibi birimlerin öğelerinin analizi representation i. 158 Dilbilim temel cümlenin tamamlanması ile bitmeyip bir veya daha fazla sayıda yan cümle veya niteleyici ile devam eden cümle loose sentence i. 159 Dilbilim okuyucunun farklı yorumlamasına neden olacak şekilde başlayan ve gramer açısından doğru cümle garden path i. 160 Dilbilim eski cümle obsoletism i. 161 Dilbilim kullanılmayan cümle obsoletism i. 162 Dilbilim kullanımdan düşmüş cümle obsoletism i. 163 Dilbilim nitelediği ismin anlamını sınırlamayan yan cümle descriptive clause i. 164 Dilbilim virgül hatalı cümle run-on sentence i. 165 Dilbilim ayrı cümlelerin noktalama kullanılmaksızın birbirine bağlandığı cümle run-on sentence i. 166 Dilbilim noktalamasız birleşik cümle run-on sentence i. 167 Dilbilim öznenin, dolaysız tümlecin veya fiile ait bir edatsal nesnenin işlevini gören yan cümle complement clause i. 168 Dilbilim öznenin, dolaysız tümlecin veya fiile ait bir edatsal nesnenin işlevini gören yan cümle complement sentence i. 169 Dilbilim cümle analizi yapmak construe f. 170 Dilbilim yanlış cümle veya sözcüklerle anlatmak misword f. 171 Dilbilim cümle üzerinde suprasentential s. 172 Dilbilim cümle üzeri suprasentential s. 173 Dilbilim cümle içi intrasentence s. 174 Dilbilim cümle içi intra-sentence s. 175 Dilbilim amaç bildiren fiil, cümle, ifade telic s. 176 Dilbilim tek kelime içeren cümle holophrastic s. 177 Dilbilim iki anlamlı sözcük yüzünden yanlış anlaşılmaya meyilli cümle garden-path s. 178 Dilbilim cümle ile ilgili clausal s. 179 Dilbilim cümle işlevi gösteren clausal s. 180 Dilbilim cümle başında kullanılmadığı sürece küçük harfle başlayan isim common s. 181 Dilbilim alt cümle embedded sentence expr. Religious 182 Dini kilise töreninde papaz tarafından okunup koro veya cemaat tarafından yanıtlanan kısa cümle versicle i. Philosophy 183 Felsefe kelime, cümle veya sembolün işaret ettiği nesne veya fikirle olan bağlantısı reference i. Nasıl Hazırcevap Olunur? Aslında bu iş çok da zor değildir. Yapmanız gereken kelime bilginizi hergün olmasada, sık sık sözlük karıştırarak arttırmak ve aşağıda önerilen alıştırmaları yapmak *Bir kelimenin son hecesiyle başlayan başka bir kelime bulma oyununu sık sık oynayınÖrneğin masa, salata, taş, aşı, şımarık vs. gibi *Herhangi bir kavramı, çeşitli kelimelerle açıklamaya çalışınTabu oyununa benzer. Örneğin, Çorap kelimesi için Kalın,sıcak,ayakkabı,yünlü’ gibi. *Bir önceki maddede önerdiğim çalışmayı şimdi cümleler kurarak yapmaya çalışın. *Bunları yaparken aynanın karşısına geçip 1-2 dakika yapmanız size çok şey katacaktır bu yolda. *Bir arkadaşınızla çağrışım oyunu oynayın. Arkadaşınız bir kelime söylesin. Sizde o kelimenin size çağrıştırdığı bir diğer kelimeyi söyleyin. *Aynı harfle başlayan kelimelerin oluşturduğu birkaç cümle kurun. Bu size fazla sayıda kelime düşündürtecektir. Örneğin ”Kitapçı kitabı kapatacakken kitaptkia kısa kısa kesikleri keşfetti.” *Arkadaşınızla oynayabileceğiniz bir diğer sizi çok geliştirecek oyunumuz ise birbiriyle alakasız kelimelerden metin oluşturma. Arkadaşınız size birkaç birbiriyle alakası olmayan kelime söyleyecek, siz de o kelimeleri kullanarak bir metin yazacaksınız. Daha sonrada bu oyunu sözlü şekilde deneyin. Bu alıştırma dediğim gibi size çok şey katacak. *Şimdi bir gazeteyi veya dergiyi açın ve röportaj arayın. Kendinize uygun soruları bulun ve sanki sizle röportaj yapılıyormuşçasına sorulara uzun uzun cevaplar vermeye çalışın. Hatta ilk önce bunları yazarak yapın, daha sonra aynanın karşısına geçerek sözlü olarak yapın. *Hazırcevaplığın bir diğer olmazsa olmazı bol bol deyim ve atasözü bilmektir. Yani sadece kelime öğrenerek bu iş olmaz. Elinize deyim ve atasözleri kılavuzunuzu alın ve hergün birkaç tane bilmediğiniz deyim ve atasözünü öğrenmeye çalışın. Günlük hayatınızda ve alıştırmalarınızdada bu kelime,deyim ve atasözlerini kullanın ki lazım olduğunda aklınıza gelip, işe yarasın. * İşin özeti, okuyun, öğrenin ve öğrendiğiniz şeyleri sürekli günlük yaşamınızda kullanın. Yazımızı Neyzen Tevfik’in hazırcevaplılık’ını gösteren bir kısa hikayemizle bitirlerim Tanıdıklarından biri, yazdığı romanın müsveddelerini Neyzen Tevfik’ e göstererek fikrini beğenmediğini ifade edince, adam” İyi ama” der..”Siz hiç roman yazmadınız ki!”Neyzen Tevfik şu cevabı verir” Ben yumurtanın tazesini bayatını iyi anlarım; ama bu güne kadar hiç yumurtlamadım.” Bu kitapta kendi potansiyellerinizin anahtarını elinde tutmanın anahtarını bulacaksınız. Ancak bu kitap size sadece siz onun gösterdiği yolda ilerlerseniz yardımcı olacaktır. Eğer kitapta gösterilen alıştırmaları harfi harfine uygularsanız, ayaküstü düşünmeyi kesinlikle öğrenirsiniz. "Deneyimli insana soru sormak genellikle deneyim kazanmanın ilk adımıdır."BlarneycilikyaltaklanmaBlarneycilik kendi söylediklerine kendinizde inanıyormuş gibi görünme ve konuşma sanatıdır. Bununda ayaküstü düşünmeyle biraz ilişkisi var. HazırcevaplıkYaşlıca bir adam genç bir bayana mağazaya girerken kapıyı tutmuş. Genç bayan adamcağıza öfke dolu bakışla şöyle demiş."Bu davranışınızın sebebi sadece ve sadece bayan olmam." "Yanılıyorsunuz bayan." Demiş adamda"bu davranışımın sebebi kibar bir insan olmam."Hazırcevaplılık-karşınızdakine anında haddini bildirme sanatı ayaküstü düşünmeyle alakası laf kalabalığı yapıp aslında hiç birşey söylememe sanatıdır. Bununda ayaküstü düşünmeyle alakası Yöne SevketmeYanlış yöne sevketme -bir söz söylerken aslında o sözün anlamının çok dışında bir şeyler anlatma sanatı. Bu Kitaplar Kimin İçindir NedenBu kitap bir şeyler başarmayı isteyenler kurulan ilişkilerin, kendisini hızla yukarı çıkaracak bir yol olduğundan gizli gizli şüphelenenler ne yapıp edip ikna etmenin, aslında hırslı olmaktan çok daha önemli olduğuyolundaki o basit gerçeği anlayan insanlar müşterileri kendinden üst düzeydekileri, seyircileri ve benzeri kişileri etkileyen şeyin bilginiz değil de bildiklerinizi aktarma şekliniz olduğunu anlayacak kadar zekası olan insanlar kitaplar şu kişiler ve kabine üyeleri-Topluluk önünde konuşma yapanlar-Halkla ilişkiler ve reklamcılık dallarındaki muhasebe müdürleri-Sözcüler KENDİNİZİ TANIYINDurgun akan suların yatağının derin olduğu söylenir. Boş aletlerin daha çok ses çıkardığını söyleyerek, bu kanıyı farklı bir bakış açısından dile getirmiş birkaç milyar kazansaydın sorusuna huzursuzca, yutkunur, omuzlarınızı silker ve "Eee bilemiyorum" denilip sohbet kesilirse1-Bay KARARSIZ özgüven sahibi geniş bir düş gücüne sahip kendisiyle alay edeceğini sıkacak kadar tedbirli insandır. Bay karasıza sıkıcı insan etiketi yapıştırılır ve bir daha hiçbir yere davet edilmez. Son derece iyi insandır. Başkalarının kendisiyle ilgili düşüncelerine fazla önem veriyor olabilir. Ne yazık ki , bedenindeki üretici sıvıların akışına izin vermemektedir ; duygularını öyle sıkı dizginliyordur ki zihni asla dört nala gidememekte, sadece birkaç milyar kazansaydım ne yapmak isterdin gibi aptalca bir soruya cevap vermem gerekiyor beyniniz size nasıl cevap vermeniz gerektiğini şıp diye söyleyiverir. Biz de neşeyle "harcarım" bir şekilde düşünürken kendimize sarsılmaz bir şekilde güvenmemizi sağlayan bu yüksek idrak düzeyine ulaşabilmemiz için içimizdeki heyecanı harekete geçirmeliyiz. Çünkü düşüncelerimiz ve konuşmalarımızla doğaçlama yapabilmemizi aslında içgüdüsel bir şekilde bilinçaltında biliriz. Sokrat aşağı yukarı şunları söylemiştir ; "kendisini tanımayan insan hiçbirşey bilmiyordur"Söylemeye çalıştığım şu, yaşamamıza heyecan katacak kişi sadece kendimiz bir başkası değil. Belki de kişiliğimiz konusunda gerçekçi bir portreye sahip olmamız gereklidir. SORULAR, SORULAR, SORULARTopluluk karsısında konuşmaya yeni başlayan biri, kamera yada mikrofon karşısında aşağıdaki hatalardan birkaçını yapacaktır; hatta bazen hepsini yapacaktır. Eee, Iııı... sendromu, mesleği topluluk önünde konuşmak olmayan kişilerde çok görülür. Eee, Iııı silmenin tek yolu alıştırma yapmaktır. Bu tehlikeleri ortadan kaldırmanın sırrı, normal konuşma hızından daha yavaş bir şekilde konuşmaktır. Böylece bir sonraki sözcüğün ne olacağını düşünmek için kendinize zaman tanımış Yavaş; Normal Konuşma Hızından, Daha Yavaş Bir Şekilde kez akılıcılığı sağladıktan sonra, hızınızı ya abartılı el hareketleri ve çevredeki nesnelerle oynama alışkanlığımızı ne yapacağız? Beden dilimizin iyi niyetli dinleyiciler üzerinde iyi izlenimler bıraktığını kendimize sorma fırsatı bulmuş olduk ve öğrenmek için de kendimizi Konuşurken Etrafı Kurcalamayın; Kollarınız iki yanınızda ellerinizi çevredeki eşyalardan uzak tutmayı sorunun ana fikrini cevabınızın bir parçası olarak tekrarladınız mı? Bu şekilde başlamak hem akıcılığı hem de hissettiğiniz gerginliği yada utangaçlığı bir kenara atmanızı sağlayacaktır. Daha da önemlisi soruları direk olarak cevaplamaya kalkışırsanız biran ne söyleyeceğinizi şaşırabilirsiniz. Bu da gebe bir sessizliğe, sizin de utanmanıza yol açacaktır. Ayaküstü düşünmek konusunda uzman olmak sorulara anında ve akıcı bir şekilde cevap vermeyi Soruyu Kendi Lehinize Kullanın; Özgün soruyu tekrarlamak şu yararı sağlar-Zaman kazandırır-Gerginliği dağıtır-Garip duraksamaları önler.Eğer soruyu tekrarlamanız, istediğiniz sonucu vermezse konu ile alakalı bir soru seçip, yeniden cevaplamanız iyi olacaktır. Cevabınıza bir parça mizah katabilirseniz çok daha iyi olur. Hazırlıklı olmadığınız soruları cevaplarken, cevapları kısa tutmalısınız. Basit gündelik sözcükler Sözün kısasını söylemek için sözü kısa tutmak gerekir. Doğaçlama konuşma işlemini mükemmelleştirdikten sonra sözcük dağarcığınızı geliştirebilirsiniz."Bir etimologla, entomologu mu tanıyalım? Peki hala soru aslında zor görünüyor ama cevabı inanılmaz derecede kolay. Etimolog, entomologu ne olduğunu tam olarak bilendir." VE DAHA FAZLA SORULARBenim altı sadık hizmetkarım şeyi bana öğreten işte Ne ve Neden ve Ne ZamanVe Nasıl ve Nerede ve KimSoruluş Amacı Gizli SorularTrafik polisi "Sizi yolun kenarına çektim, çünkü bu araç size sorun çıkarıyora benziyor. Bir sorun mu var?" aslında polis bizim bir sorunumuzun olup olmamasıyla ilgilenmemektedir. Onun öğrenmek istediği şudur; sizin vites değiştirmede zorlanmanız, direksiyona hakim olmamanız, sinyalleri yakmak yerine ön cama su fışkırtmanızın nedeni arabaya yabancı oluşunuz mu araba çalınmış olabilir yoksa zihinsel ya da bedensel bozukluğunuz mu sarhoş olabilirsiniz onu Unsurlu Sorular Bu tür sorular aslında sizi hedeflenen cevaba götüren ve bir çok soru gibi görünüp aslında tek soru olan Dayalı SorularSorunun soruluş nedeni, aslında olayla hiç bir ilgisi bulunmayan bir cevap almak ve bunu, söylediği zaman ve bağlamın dışında kullanabilmektir. Renkli basının kullandığı manşetler Olmayan SorularDeğişkeni olmayan sorulardan kasıt sorunun istenilen cevaba yönelik olmasıdır. Bu soru türü sadece "evet" ya da "hayır" diye cevaplanır. Yeterli olan kapalı soru türüne benzer, tek farkı vardır, cevap vermesi beklenen kişinin belli seçenekler arasında seçme özgürlüğü Bağlanmamış SorularBu soru türü genellikle personel müdürleri, gazeteciler ve satıcılar kullanır. Bu sorular genellikle altı sözcüğü içerir. Kim, Ne, Ne zaman, Nerede, Neden ve Nasıl. Bir konuyla ilgili en ayrıntılı bilgiyi öğrenmek için SorularBu tür, televizyon ve radyo röportajcılarının en gözde soru türlerindendir. Sorunun amacı, sorunun yöneltildiği kişinin bir duvara toslamasını sağlamaktır. Olumsuz SorularBu soruya saldırgan sorular adını vermek daha doğru olur. Soruluş amacı size haddinizi bildirmektir. Olumsuz sorular sizi, kendinizi savunmaya ve böylece daha sert saldırılara kurban kılmaya itmek amacıyla sorulan sorulardır. Yankı SorularBu soru türü polislerin gözdesidir. Bu tür sorular sorarak zanlının anlattığı öykünün daha derinlerine inebilir. Uygulaması şöyledir Sorguyu yapan kişi, zanlının cümlelerini soru cümlelerine dönüştürür; bu da zanlının söylediği şeyi yeniden gözden geçirip konuyu derinleştirmesini sağlar. Bu değişik türdeki soruları en iyi şekilde nasıl cevaplayabileceğimizi öğrenmeden önce, bence sorgulanırken davranışlarınızda dikkat etmeniz gereken noktalara bir göz atalım. YALAN BELİRTİLERBirden hazırlıksız olarak aniden bir soru-cevap durumunun içine sokulduğunuzda heyecanlı olmanız çok doğaldır. Bu gibi zamanlarda ağızdan çıkan sözler başkadır, beden dilimizin anlattığı şey başkadır - ve böylece her şey berbat olur. Bu gibi durumlarda, beyninizle bedeninizin birbiriyle uyum içinde olup olmadığına dikkat etmelisiniz. ALTI HAYATİ DAVRANIŞ KURALI1. Her zaman direkt olarak soruyu soran kişiye bakın. Sık sık göz temasında bulunun ama onun gözlerini kaçırmasına neden olacak kadar ısrarla değil. Bir an için başka bir yere bakmanız gerekirse, başınızı çevirerek bakın, sadece gözlerinizi oynatmayın. Gözlerinizi fazla oynatmak size hilekar bir hava Konuşulan konuyu zekice bir ilgi ve merak ifadesiyle dinleyin. Arada sırada başınızı sallarsanız durumun sizin kontrolünüz altında olduğu izlenimini verirsiniz. Aynı şekilde, bu hareketiniz, genellikle soruyu soran kişinin düşünce zincirinin ucunu kaybetmesine ve daha az tartışmalı bir soru sormasına neden Soruyu dikkatle dinleyin; sorunun ardındaki gizli anlamı çıkarmaya Soruyu dinlerken, sorunun ardındaki anlamı yargılamakta aceleci davranmayın ve soru bitmeden cevabı hazırlamayın5. Soruyu anladınız ama bir cevap oluşturmak için zamana ihtiyacınız var; o zaman soruyu ya tekrarlayın ya da daha da iyisi başka sözcüklerle Size en masum gelen soru genelde arkasında gizli bir anlam içerir. Sorunun arkasındaki gizli anlamı ortaya çıkarmak için çok kısa bir yanıt verin ve ardından "neden sormuştunuz?" gibi soruyla karşı saldırıya geçin Bu yöntem amacın ortaya çıkmasını sağlamakta çok etkilidir ve sizin daha ayrıntılı cevap vermenizi ya da soruna daha iyi bir çözüm bulmanızı sağlar. BAŞARAMAMA KORKUSUBazen en zeki ve en hızlı düşünene insanlar bile istedikleri kadar başarılı olamazlar. Bu kaçınılmazdır. Çenenizi ne kadar çok ortaya çıkarırsanız, insanlara buna bir yumruk atmaları için o kadar çok olanak tanımış olursunuz. Başarısızlık sendeleyip düşmek değil, sendeleyip düşmek ve düştüğün yerde kalmaktır. İNANDIRICI KONUŞUN"Sorular zihninizin nerelere kadar ulaştığını gösterir, cevaplarsa ustalığın"Geçen bölümde sekiz soru kategorisini belirledik ve bunların birbirinden farklı olan yönlerini kabaca tanımladık. Şimdi ise bu soru türlerine tam olarak nasıl cevap vermemiz gerektiğini inceleyeceğiz. Şunu bilmelisiniz ki insanlar size bir soru sorduklarında, bunu aşağıdaki üç amaçtan biri ile anda bilmedikleri bir şeyi öğrenmek bildikleri bir şeyi doğrulamak ilgili daha fazla şey öğrenmek gelimi dışa dönük insanlar, sadece sorulan sorunun cevabını vermekle kalmaz, aynı zamanda bu soruyu çevreleyen konuları da açıklamaya girişir. Öte yandan içine kapanık insanlar verebileceği en az bilgiyi ileterek cevap verirler. Verdikleri cevap kelimesi kelimesine doğru olabilir ama en ufak bir canlılık ya da parıltı Cevap Nelerden Oluşur1-Sorulan soruyu cevaplayan az ve öz bir giriş açıklaması2-İlk yorumunuzu güçlendiren destekleyici bir açıklama. Söz gelimi çok tanınan bir otoritenin bir sözü ya da Gizli Sorularİşveren Bu göreve atandığınız taktirde, firmamızın en büyük bölümünden sorumlu olacağınızın ve en yüksek dördüncü maaşı alacağınızın farkında mısınız? Sorunun amacı, hevesinizi ölçmek değil. Sizi yönlendiren şey güç mü, para mı yoksa her ikisi mi, bunu anlamaktır. Şirketler türlü türlüdür; elbette işe aldıkları personelde aradıkları farklı farklıdır. Bu yüzden sorulan soruya cevap bütün ilgili konulara değinmekle beraber, karşınızdakinin kusurlarını yatıştıracak şekilde olmalıdır. Belki de cevabınız aşağıdaki gibi Bu cevapla soru sorulan kişi, ilk olarak iş hayatındaki gelişmeleri kendisini doğal olarak büyük bölüm yöneticiliğine getirdiğini, ikinci olarak da hak ettiği maaşı aldığını belirtmiş Unsurlu SorularBu tür sorulara cevap vermenin zorluğu sorunun bütün unsurlarını hatırlamak zorunda oluşunuzdur. Hatırlayamazsanız, size yöneltilen suçlamaları kabul etmiş Dayanan SorularBu soru türü televizyon ve radyo haber programcılarının en sevdiği soru türüdür. Sorunun amacı, soru sorulan kişinin o anki görüş açısının dışına çıkartmaktır Soru sorulan kişinin bazı varsayımlarda bulunması sağlanır, böylece ileri bir tarihte bu sözler onun yüzüne çarpılabilir. Varsayıma dayalı sorulara cevap verirken dikkat edilecek nokta, daha önce söylediklerimizi tekrarlamak ya da başka sözcüklerle Bağlanmamış SorularDaha önceki bölümde anlattığımız üzere, sonu açık soruların içinde her zaman şu sözcükler bulunur. Kim, Ne, Ne Zaman, Nerede, Neden ve Nasıl. Bu sözcüklerin herhangi birisinin daha önceki senaryomuzda kullanacak olursak, çok daha bilgilendirici, daha az duygusal cevapların verildiğini SorularDuygusal davranan halkın gözünde bu davranış hemen hemen affedilmezdir. Olumsuz bir soruya aşırı tepki vermek sizi asla başarıya götürmez. Seyrettiğiniz onca TV haber programını ve bu programlarda kendilerini kaybedip aşırı tepki gösteren insanları düşünün. Sanki delirmiş gibidirler ve asla sakinleşmeyeceğe benzerler. O zaman onlara anlayış göstermiş miydiniz? Sanmam. Terslik ve abartılı kırgınlık gösterileri, insanoğlunun en kötü huylarıdır. SORU TEK YÖNLÜ BİR ANLAŞMADIRBir soruyu cevaplamaya gönüllü olduğunuz zaman bir anlaşma imzalamış olursunuz. Üstelik bu anlaşmadan geri dönmenin yolu yoktur. Bir şeyler söylemeden önce zihninizden geçirmeniz gereken dört ilkeyi bu bölüme eklemek istiyorum1. Sorulan soruyu dikkatlice dinleyin. Silahınızı asla erken çekmeyin ve sorulduğunu sandığınız soruya cevap vermek için araya Düşüncelerinizi düzenleyin ve soru ilerlerken cevabı düşünmeye Ağzınızı açmadan önce beyninizi çalıştırın. DAHA İYİ BİR KONUŞMACI OLUN"Ses ikinci yüzdür."Mutlu olduğunuz zaman mutluluğunuz sesinize yansır. Coşkulu olduğunuzu anlamak için insanların yüzünü görmelerine gerek yoktur. Bu, telefon aracılığıyla satış yapan satıcılar tarafından açıklanmıştır. "Konuşurken gülümseyerek sesinize bir gülümseme katın." derler. Bu yöntem çok işe KonuşmakBelirli bir konuyu şöyle böyle bilmek, sizi bu konuda itiraz kabul etmez bir şekilde uzun uzun konuşmaktan alıkoymamalı. Yani, bu konuda bilgisiz olmak, sizi bu konuda düşüncenizi açıklamaktan alıkoymamalı. Bu, sadece ve sadece akıcı konuşabiliyorsanız cevap kalıplarının dışına çıkarak kazançlı çıktınız. Basit bir "evet" ya da "hayır" la cevap verme dürtüsü, üretici düşünceyi ve üretici konuşmayı öldüren etkin bir Dakikalık Konuşma OyunuBir dakikalık konuşma oyunu yalnız kaldığınız zamanlarda yapılabilecek bir alıştırmadır. Tek yapmanız gereken şey, belirli bir konu üzerinde planlı bir şekilde konuşmaktır. her gün doğaçlama yapmalısınız, ta ki bir gün düşüncelerinizde ve konuşmalarınızda akıcılık ikinci doğanız olana kadar. Alışkın olduğunuz konularda konuşmanızı istemek anlamsız olur. fazla çaba göstermeden, bilinçli düşünmeyi gerektirmeden üzerinde konuşabileceğiniz konuları konuşmanın gereği yoktur. Bu yüzden alışkın olmadığımız konularda alıştırma yapmalıyız. KENDİ KEDİNİZE KONUŞMAK AKICI KONUŞMAYI SAĞLAMANIZA YARDIMCI OLACAKTIRBu sadece bir başlangıçtır. Bir dakikalık konuşma alıştırmalarına bir kez ustalaştınız mı, üç dakikalık ve beş dakikalık konuşmalara başlayabileceğinizi öğrenmek eminim önemlidir. Önce konuyu seçin. Konunuz, bir dakika konuşma konularından biraz daha zengin olmalıdır. Konunuzu biraz daha etraflıca düşünün. Sonra bir zarfın arkasına "beş" i hatırlatıcı not olarak yazın. Alıştırmalara devam ettikçe sözcük bilginiz ve cümle kurma yeteneğiniz büyük gelişme kaydedecektir, özellikle mesleği topluluk önünde konuşmak olan insanları dinler, sözlük ve kavramlar dizini kullanırsanız. Bence bütün mesele, kendinize olan güveninizi geliştirmektir. Kendinize güven duyma, artık asla kendinizi savunmanızı gerektirecek bir konuma düşmeyeceğinizi bilmekten kaynaklanır. YARATICI DÜŞÜNCELER, İLHAMLI BİR ŞEKİLDE KONUŞMANIZI SAĞLARAyaküstü düşünen biri olmak istiyorsanız, sözcüklere, onları şöyle bir tanımaktan daha yakın olmanızı öneririm. Düşüncelerimizi sadece ve sadece sözcüklerle ifade edebiliriz; bu sözcükleri ne kadar iyi ifade edebilirsek, o kadar üretici oluruz. Ne de olsa, insanları hayvanlardan ayıran şey üreticiliktir. İnsanlar sırf mevki için resim yapar, yazı yazar, rol yapar ve heykel yaparlar, çünkü çok az insan yaşamlarını bu yolla kazanır. Aslına bakarsanız, insanlar sadece zevk almak ve zaman geçirmekten çok daha önemli nedenlerle bu gibi üretici işlerle uğraşırlar; bunu kişisel doyum, egonun o sıcak parıltısı ve dostlarından aldıkları onay için şu soruları sormalısınız. Eğer insanlar benim ayaküstü düşünen bir insan olmamı bekliyorlarsa onlara istediklerini verebiliyor muyum? Benden böyle bir şey beklemiyorlarsa neden üretici olmak, upuzun sözcükler, zor anlaşılır biçime sokulmuş gülünç cümleler kullanmak değildir. Konuşurken üretici olmak, sıradan, gündelik sözcükleri öyle bir şekilde kullanmaktır ki, dinleyici bu sözlerin ilk kez kullanıldığını düşünür. HEYECANLANDIRICI SÖZCÜKLER KULLANINBasit sözcüklerin gücünü elde edin. Dinleyiciye bir yarar sağlayacağı imajını taşıyan sözcükler kullanarak dinleyicinin duygularına bu sözcük o kişinin egosunu okşuyorsa, çok daha iyi olur- "Seni seviyorum" Hiç kuşkusuz dilimizdeki en güçlü sözcüktür. "Her yönden haklısın" cümlesi de bunu çok yakından izlemektedir. Eğer söylemeye değecek bir şeyiniz varsa bunu ağzınızda gevelemeden söyleyin. Ancak ağzınızdan çıkan sözler iyi sözcükler, heyecanlandırıcı sözler, güçlü sözler olmalıdır. Normal bir sohbet sırasında, pek çoğumuz konuşmamızı hiç bir amaca hizmet etmeyen bir çok sözcük ve terimlerle doldururuz. Bu boş sözcükler anlatımımızı süsleyen ve şişiren sözcüklerden başka bir şey değildir. Eğer bu sözcükleri sık sık kullanmaya başlarsanız, dinleyicilerinizi rahatsız sözcükler genelde anlatımımızı güçlendirmek için kullanılır, ama konuşmayı sadece süslemek amacıyla kullanılan bu sözcükler sözlerimizin etkisini azaltır, dinleyenlerin aklını karıştırır ve onları sinirlendirir. Uygun sözcüklerin kullanılması, bir konuşmada önemli bir rol oynar. Ancak duraklamalar da aynı şekilde KuralTek başına kullanıldığında bir anlam ifade eden ancak üç kez tekrarlandığında birlikte kullanıldığı sözcüklerin değerini kat kat artıran ve güçlendiren sözcüklerin kullanılması, üçlü kural oluşturur. Üçlü kuralı şu şekilde ülke için iyi olacakHalk için iyi olacakVe bireyler için iyi olacakEtken cümleler kurma alışkanlığını edinmek için, kime ya da hangi kuruluşa hitap ediyorsanız, söze onun adını kullanarak ve Kapanış ManevralarıAraştırmalar gösteriyor ki, sıradan bir televizyon seyircisinin dikkat süresi üç dakikadır. İnsanların programların başını ve sonunu hatırladıkları bilinen bir gerçektir. Aradaki süre içinde geçenler çabuk unutulur Bunu bildiğimize göre bir dinleyici kitlesi karşısında sözlerimizin, dinleyicinin bilmesi gereken her şeyi içermesi gerektiğini de yaşamı sözlerindeki dengeye bağlı olan savunma avukatları, önemli mesajları konuşmalarının başına ve sonuna yerleştirmeyi bilecek şekilde EğlenmelisinizGeniş bilgiye sahip olabilirsiniz, önemli olan bu bilginizi iletme biçiminizdir. Alanınızdaki en iyi kişilerden biri olabilirsiniz. Çok güzel. Ancak eğer yaptığınız işi bir inandırma misyonu olarak görmüyorsanız, eğer yeterince tutkulu değilseniz, eğer ne kadar hevesli olduğunuzu açığa vuramıyorsanız, o zaman fikirleriniz hakettiği başarıyı elde edemez. İÇİNDE HEVES BARINDIRMAYAN SÖZCÜKLER, ÇAN DİLİ OLMAYAN BİR ZİL KADAR DİLSİZDİRLERHepimiz gibi seyircilerin de sevilmekten hoşlandığı bilinen bir gerçektir. Öyle konuşmacılar vardır ki, seyircilerini hoşgörüyle demeyelim de, kibirli bir şekilde davranırlar. Sonradan neden öteki konuşmacılar kadar başarılı olmadıklarını kara kara düşünürler. Bu tür konuşmacılar insanlara haddini bildirir gibi konuşurlar; bunları daha önce de defalarca yaptıklarını belli ederler ve kendi düşüncelerine karşı çıkacak hiç bir söze hak konuşmanızdaki her cümleyi ilk defa söylüyormuş izlenimini Tanımak Dinleyicinizi tanıdığınız durumlarda kimin sizi desteklediğini kimin desteklemediğini bilirsiniz. Koşullar ne olursa olsun, konuşmanız sırasında düşüncelerinizi destekleyen kişilerle sık sık göz temasında bulunun. İsteksizleri ikna etmeyi, konuşmanız sonrasında bu kişilere bakın. Sizi sevmeyen bir insanı asla konuşmanızda hedeflemeyin, bu şekilde onları yanınıza çekmeyi ummayın; onların sözlerinize gösterdiği tepki şaşırmanıza yol açabilir, üstelik iyi seyircileri de ihmal etmiş gibi sırasında, fikirlerinizi destekleyen kişileri fark etmeniz zor olmayacaktır. Bu kişiler, siz düşüncelerinizi açıklarken başlarını sallayacak, kavuşturulmuş kollarını kucaklarına indireceklerdir ve arada sırada yüzlerinden bir gülümseme geçecektir. Bu kişileri saptadınız mı onların üzerinde durun. Onlarla sık sık göz göze gelin. Arada Sırada direkt olarak onlara yönelik sözler söylemeyi ihmal etmeyin, bunu yaparken de Cevaplamak Zor bir soruyla karşılaştığınızda yapılacak şey soruyu çevirip seyirciye sormak. "Bu çok hileli bir soru. Bakalım bu salonda cevabı bilen biri daha var mı?" deyin. Biri daha var mı diyerek hem cevabı bildiğinizi belli edecek hem de dinleyiciniz üzerinde kötü bir izlenim oluşturmamış olacaktır. Doğru dürüst cevap oluşturmak için yeterli zamanı kazanmış bir koşulda - tekrarlıyorum - hiç bir koşulda seyirciler arasında birini seçip ona direkt bir soru Sorulmasını Sağlama Genellikle insanlar soru sormaya korkarlar. Daha ender olarak her türlü soruyu konuşmanız sırasında cevaplamış olabilirsiniz. İşte söylemeniz gereken şey şu "Bana sıkı sık sorulan bir soru da..." Sonra bir iki dakika gevezelik edip, insanların soru soracak kadar rahatlamış olmalarını topluluğa bir konuşma yaparken, çıkıp münasebetsiz sorular soranları nasıl halledeceksiniz? Genelde, böyle münasebetsiz kişiler konuyu sizden daha iyi bildiklerine inanırlar. Durumun bu olduğundan kuşkulanıyorsanız, kibarca bu küçük şeytanı sahneye davet edip konuşmasını istemektir. Normal koşullarda, bu, o kişiyi Söyleyeceğinizi İyi Bilin İnsanların koltuklarında doğrulup dikkatlerini size yöneltmelerini sağlamayın uman biri konusunu öyle iyi bilmelidir ki, konuşmasını uykusunda bile tekrarlayabilmelidir. Satıcı, ürününü en küçük vidasına ve civatasına kadar tanımalıdır. Pazarlama müdürü, hedeflediği dinleyicinin gereksinimlerini ve karakterini öyle iyi tanımalıdır ki, hepsini teker teker isimleriyle metni çok iyi çalışılmış olmalıdır. Öyle ki aralarda açıklamalardan sonra kaldığı yeri unutmamalıdır. Konuşmasını da çok iyi sona erdirmesi gerekir. bunu da şöyle sağlayabilirsiniz. Onları sizden daha fazlasını isterken bırakın. Çünkü kapanış açılış kadar hatta daha da önemlidir. Büyük bir olasılıkla kapanış hatırlanacaktır. KAPANIŞ1. Alışılagelmiş Yöntem Özet Ana fikirlerinizi özetleyin. Araya Şimdiye kadar kasten sakladığınız bir iki tane ağız sulandıran kanıt sıkıştırın ve dinleyicinizi kutlayan bir cümle Cevabı Bilinen Bir Soru Sormak Konuşmanızı bitirirken konuşmanızın ana hatlarından birini tekrarlayın, sonra öyle bir soru sorun ki, sadece tek bir cevabı Zekice Bir Vecize Eklemek Belli bir alanda şirketinizin işleyiş şeklini tümüyle değiştirecek bir öneriyi patronunuza götürdünüz. Patronunuz biraz kararsız. öyleyse duruma uygun bir vecize uydurun. "Kıyıyı uzun süre görmemeyi göze almazsanız yeni kıtalar keşfedemezsiniz."4. Dinleyicinin Egosunu Okşamak Çetin bir müşteriye malınızı satmaya çabalıyorsunuz. "Ben bu ürünün niteliklerine güveniyorum, Bay... Eğer öyle olmasaydı, şu an burada olmazdım. Siz de benim saygı duyduğum bir kişi olduğunuz için sizin bu üründen yararlanmayacağınızı düşünmeseydim, zamanınızı almazdım".Sahne KorkusuGuinnes Rekorlar Kitabı bize topluluk önünde konuşmak ile ilgili şaşırtıcı bir gerçeği gösteriyor. Kitaba göre insanların bir numaralı korkusunun temelinde, bir grup insanın önünde konuşma yapmaktan korkmak yatıyor. Bu korku, su korkusundan, ateş korkusundan bile çok daha DüşününAsla başarısız olacağınızı düşünmeyin. Böyle yaparsanız başarısız olacağınız pek AlınBelki bu sizi şaşırtacak, ama nefes alıp vermek varlığımızın dayanak noktasıdır. İçinize ne kadar çok hava çekerseniz kanınızda dolaşan oksijen miktarı o kadar artar ve beyniniz o kadar beslenir. Oksijen vücudun rahatlamasını sağlayan etmenlerden bir GerilimAyakta dik durun. Ayak parmaklarınızı olabildiğince sıkın ve beşe kadar sayın ve gevşeyin. Şimdi ayak parmaklarınızı, baldır kaslarınızı sıkın ve yine beşe kadar sayın ve gevşeyin. Bunu yapmak biraz zaman alır ama bittiğinde sanki kafanızı bir duvara çarpmış gibi olursunuz. Bittiğinde kendinizi harika Yapacağınız Yeri Kontrol EdinEğer yapabiliyorsanız, sahneyi önceden bir görün, bir gün önceden pencerelere perde, fazladan ışık ya da mikrofon kurulmasını OlunMetninizi biliyorsunuz. Gündemle ilgili her şeyi HAZIRLIKLI OLUNMedyanın ilgisini çektiğinizde, medya sizinle görüşmek istediğinde, onlara hazırlıklı olsanız iyi ve GazetelerEğer bir muhabir sizi arayıp sizden bir randevu isterse, söz konusu derginin ya da gazetenin mutlaka bir sayısını ele geçirin. Okur profilini belirleyin ve makale biçimini aklınızın bir köşesine not edin. Gazetelerin başka insanların işine burnunu sokmak için eğitildiğini bilmelisiniz. Eğer bir muhabire karşı dürüst davranırsanız, büyük olasılıkla onu kendi yanınıza çekebilirsiniz. Her şeye karşın, basılmasını istemediğiniz hiçbir şeyi Canlı yayında olacaksınız; bu yüzden ağzınızdan çıkan her sözcük, her nefes, her kelime, binlerce kayıtsız insanın arabalarında ve evlerinde anında duyulacak. Ne olursa olsun konuyu zaten bilmektesiniz ve böylece yayına hazırlanma şansınız bulunmaktadır. Bu yüzden daha stüdyodan çıkmadan söyleşinin başlangıcında önemli noktaları belirtin; sonra da bunları radyo söyleşisinde olduğu gibi kamera karşısında oturduğunuz on dakika sadece bir kaç saniyeye indirilebilir. Bu yüzden aynı öğüt geçerlidir. Asla direkt olarak kameraya bakmayın. Gözleriniz hep sunucunun üzerinde olsun. Durmadan kıpırdamayın ve kaşınmayın. Ağırbaşlı giysiler DİLİNİZE DİKKAT EDİN"Bir adamın davranışı onun kişiliğinin göstergesidir. Konuşmasıysa zekasının göstergesidir." İlk olarak beden dilinde en önemli olan üç unsuru inceleyeceğiz1. Göz Teması Seyircilerle yakın göz teması hem onları selamladı-ğınızı hem de orada bulunmaktan mutlu olduğunuzu Duruş Bedenin hımbılca durması herkese aslında konuştuğunuz konudan rahatsızlık duyduğunuzu belirtir. Kendinize güvenmediğinizi belirtir. Bu yüzden dimdik Ses Seyirciyle iletişim kurmak için standart televizyon spikeri aksanına sahip olmanız gerekmez. Ancak konuşmanız anlaşılır olmalıdır. Sözcükler iyi telaffuz edilmelidir. Sesinizin tonunu iyi seyirciler görgülü davranılmasına saygı duyar Türkçe eklemeli sondan eklemeli bir dildir. Türkçede değişmez kökler, onlardan türetilen gövdeler ve kök ve gövdelere eklenen yapım ve çekim ekleri vardır. Dilimizi kullanışlı hâle getiren; aynı kelimelerle farklı anlamlar ifade edilmesini, kelime haznesinin genişlemesini sağlayan, eklerdir. EK Kelimelerle cümleler kurmak, onlara cümle içinde görev yüklemek ve kelimelerden yeni kelimeler türetmek amacıyla onlara eklenen seslere/hecelere ek denir. Kelimelere cümlede görev yüklenirken ve onlardan yeni kelimeler türetilirken öncelik yapım eklerinindir. Yapım eklerinin üzerine çekim ekleri gelir. Ama bir iki ek haricinde çekim ekinin üzerine yapım eki getirilemez. Ekler kendilerinden önceki kelimelere bitişik yazılır. Yalnız, "mİ" soru eki her zaman ayrı yazılır; "ek-fiil"in kendisi, yani "i-mek" de ayrı ya da bitişik yazılabilir. Zaten ek-fiil bitişik yazıldığında düşer, sadece zaman eki kalır mİ Gelmedi mi? imek Gelecek idi, gelecekti Ekler yapım ve çekim ekleri olmak üzere ikiye ayrılır. Yapım ekleri anlam; çekim ekleri de görev belirler. I. ÇEKİM EKLERİ Kelimelerin çekimlenerek değişik yerlerde ve görevlerde kullanılmasını sağlayan eklere çekim eki denir. Çekim ekleri, kelimelerin diğer kelimelerle bağ kurmasını, kelimelerin cümlede görev almasını, hâlini, sayısını, zamanını, şahsını belirtir. Kısaca çekim ekleri kelimelerin cümle içerisinde kullanılmasını sağlar. Kök veya gövde hâlindeki kelimeler ancak çekim eklerini alarak diğer kelimelere bağlanır, zaman ve şahıs anlamı kazanır. "Kardeş kitap yer sor." Bu kelime dizisi bu hâliyle ancak bir kelime yığınıdır. Bir maksat, duygu, fikir, haber, bilgi ifade etmez. Ancak "bu kelimelerle ne söylenmek istenebilir", sorusundan hareketle bir şeyler uydurulabilir ki bu yolla bu kelimelerin ne için söylendiği kesin olarak bilinemez. Öyleyse bu kelime yığınını anlaşılır hâle getirmek için çekim eklerine ihtiyaç vardır. Çeşitli çekim ekleriyle bu kelimelerden anlamlı cümleler çıkarabiliriz "Kardeşine kitabın yerini sor." "Kardeşimden kitapların yerini soracağım." "Kardeşin kitabının yerini sordu." Çekim ekleri eklendiği kelimenin anlamını değiştirmez. Çekim ekleri yeni kelimeler türetmeye yarayan ekler değildir; yani bu ekler kelimenin anlam ve türlerini değiştirmeyen eklerdir. Yukarıdaki örnekte değişik çekimlere rağmen kelimelerin anlamlarının değişmediği görülür. Çekim ekleri getirildikleri kelimenin türüne göre ikiye ayrılır İsim çekim ekleri ve Fiil çekim ekleri A. İSİM ÇEKİM EKLERİ İsimlerin ve isim soylu kelimelerin sonuna gelerek onları diğer isimlere, edatlara, fiillere bağlayan; cümle içindeki görevlerini belirleyen, ait oldukları kişileri belirten ve isimlerin çeşitli durumlarını bildiren eklerdir. İsim çekim ekleri şunlardır 1-Hâl ekleri -i, -e, -de, -den, -in, -ce, -le 2-İyelik ekleri -m, -n, -i, -si, -miz, -niz, -leri 3-Çoğul eki -ler 4-Soru eki mi 5-Ek-fiil -dir, -idi, -imiş 6-Tamlama ekleri -in, 7-İlgi zamiri -ki 1. HÂL DURUM EKLERİ İsimleri isimlere, fiillere, edatlara bağlayan, diğer kelimelerle ilişki kurarak isimlerin cümlede görev kazanmasını sağlayan eklerdir. İsmin hâllerinin başında yalın hâl nominatif gelir, ama bu hâlin eki olmadığı için sıralamaya dahil etmedik; isimler konusunda işlenmiştir. a. -İ Belirtme/Yükleme Hâl Eki Fiildeki işten, hareketten, eylemden etkilenen varlığı belirtir. Yani bu eki alan isimler cümlede belirtili nesne görevinde bulunur. ev-i gördüm, kapı-y-ı açtım, okul-u boyadılar, gül-ü koparmayın... İsmi fiile bağlar. Çocukları buradan kim alacak? Babası çocuğu çağırdı. Şimdi soruları cevaplayın. Burada kimi bekliyorsunuz? Türkçede iki tane -i eki vardır -i iyelik eki onun kalem-i -i belirtme hâl eki kalem-i kim aldı? b. -E Yönelme Hâl Eki İsimleri fiillere, bazen de edatlara bağlar. Yönelme hâlinde, ismin belirttiği kavrama yöneliş, dönme söz konusudur. okul-a git, ev-e dön... Eklendiği kelimelere farklı anlamlar katar ve değişik anlam ilişkileri kurar. Yönelme, yaklaşma, ulaşma bildirir. Bu eki alan kelimeler cümlede dolaylı tümleç ve yüklem olabilir Bugün okula gitti. Benim itirazım yapılan haksızlığa. haksızlığadır yüklem Fiyat, araç ile anlamı katar Kitabı bin liraya aldı. karşılığında Bu iş kaç paraya olur? Zaman bildirir, zarf tümleci yapar Bu iş sabaha biter. Haftaya size gelelim. Yer bildirir Bizi karşılamak için kapıya geldi. İsimleri edatlara bağlar Akşama kadar okulda ders çalıştık. Sabaha karşı varırız. Yaşına göre ağır bir işte çalışıyordu. Deyim kurar Ağzına geleni söyler. İşleri yoluna koymak Başına buyruk. Başa gelen çekilir. Çok cana yakın bir çocuktu. İçin, aitlik, amaç ilgisi kurar Bunu size aldık. sizin için Sana bir iyilik düşünüyorlar. senin için Annesini görmeye gitti. İkilemeler kurarak durum bildirir Otobüse nefes nefese yetiştiler. İki ahbap kafa kafaya vermiş... "-an, -en" sıfat-fiil ekleriyle birleşerek abartma anlamı veren ikilemeler kurar Soran sorana, geçen geçene, giden gidene... Şekilce çekimli fiil olan fakat fiil özelliğini kaybetmiş söz gruplarına gelir Geçmiş olsuna gitti. demeye c. -DE Bulunma Hâl Eki İsimleri fillere bağlar. ev-de oturma, okul-da öğren, yurt-ta kaldı, devlet-te bulunuyor... Cümlede dolaylı tümleç, zarf tümleci ve yüklem yapar Eski İstanbul'da ne güzel günler yaşanmış. dolaylı tümleç Saat yedide mi gelecekmiş? zarf tümleci Her şey yerli yerinde. yüklem Zaman bildirir Okullar bu yıl da eylülde açılacak. zarf tüml. Fiili durum yönüyle niteler Suyu bir yudumda içti. zarf tüml. Siz ayakta kaldınız. Çamaşırları elde yıkıyormuş. Zaman ve sayı bildiren kelimelere eklenerek ölçü, miktar bildirir Yılda yirmi gün izni var. Haftada bir geliyor. Yüzde yetmiş başarı vardı. İkilemeler kurar Ayda yılda bir uğrar oldu. Elde avuçta ne varsa bitti. Eklendiği kelimeyi sıfat yapar Parmak kalınlığında yaprakları var. Yapım eki görevi görür Gözde sanatçılarımızdandı. Peyami Safa'nın "Sözde Kızlar"ını okudun mu? Sözde Ermeni soykırımı... d. -DEn Ayrılma/Uzaklaşma Hâl Eki İsimleri fillere bağlar. okul-dan çıktı, ev-den ayrıldı, yurt-tan geliyor, devlet-ten istedi... Eklendiği kelimeyi dolaylı tümleç yapar; yer, ayrılma, uzaklaşma bildirir Ali, evden yeni çıktı. Birçok seneler geçti dönen yok seferinden. Edat tümleci ve yüklem de yapar. Gönüldendir şikâyet. yüklem Bebek gürültüden uyandı edat tümleci Yalnızlıktan sıkıldım. edat tümleci Durum bildirir Yağmur hafiften yağıyor. Ben onu yakından tanırım. Üstünlük, karşılaştırma bildirir Kıldan ince baldan tatlı Erzurum'dan soğuk şehir yok. Bundan iyisi bulunmaz. Bütünün parçasını, bütünden ayrılmayı ifade eder Verilen pastadan bir dilim yedi. Soruların cevabını sözlerimden çıkaracaksınız. Canından can vermek istiyordu. İsimleri edatlara bağlayarak edat grubu ve edat tümleci oluşturur Akşamdan beri seni arıyoruz. Yemekten sonra çayı nerede içeceğiz? Sebep bildirir Soğuktan tir tir titriyordu. Yorgunluktan uyuyuverdi. İsim tamlamalarında tamlayan ekinin -in yerine kullanılır Geçen gün öğrencilerden biri yanıma geldi. Bu ürünlerden hangisini istediğinizi söyleyin. Yapım eki özelliği kazanarak eklendiği kelimeyi sıfat yapar Sıradan insanlarla düşüp kalkma diyordu. Sudan sebeplerle buradan ayrılıp gitti. Toptan satış Uzaktan akraba En içten duygular İkilemeler kurar Zavallı çocuk günden güne eriyor. Baştan başa bizim bu topraklar. Durumumuz yıldan yıla kötüye gidiyor. Dünden bugüne ne değişti ki... Varlıkların neden, hangi maddeden yapıldıklarını bildirir Üstüne yünden bir kazak almıştı. Tahtadan kılıçlarla oynuyorlardı. Ayı derisinden post; Rus'tan dost olmaz. Zaman anlamlı kelimelere gelerek zaman anlamı katar Bu işi dünden halletmeliydik. Yarın geceden yola çıkmayı düşünüyoruz. e. -CE Eşitlik Hâl Eki İsimlere ve isim soylu kelimelere eklenerek çeşitli anlamlar katar. Türkçe'nin işlek eklerinden biridir. Bu eki alan kelimeler cümlede zarf tümleci ve yüklem olarak kullanılır. Tür olarak da isim, sıfat ve zarf türetir. ben-ce, okul-ca, yurt-ça, sert-çe... Gibi, benzerlik anlamları katar Çocukça davranışları vardı. İnsanca hareket etmeliyiz. Yüklem yapar Onun davranışları çok zaman delicedir. Bakımında, yönüyle anlamı katar O sizden kiloca biraz daha düşük. Akılca birbirinizden farkınız yok. Göre anlamı katar, edat gibi kullanılır Sence bu yaptığın doğru mu? Bence bu doğru. Çokluk, abartma anlamı katar Evinde yüzlerce kitabı var. Zaman bildiren isimlere gelerek eşitlik, süresince, boyu anlamı katar Bu okulda yıllarca çalıştım dedi. O gün sizi saatlerce bekledik. Birliktelik, beraberlik anlamı katar Bu kararı sınıfça aldık. Bugün milletçe sevinçliyiz. Durum bildirir; zarf tümleci yapar Anlatılanları sessizce dinledi. Düşüncelerini açıkça dile getirdi. Elazığ'dan gizlice ayrıldık. Küçültme, sınırlandırma anlamı katar Oralarda yaşlıca bir adam dolaşıyordu. Fatih, büyükçe bir taşı alıp denize atıverdi. f. -lE Vasıta Hâl Eki "ile" edatı kaynaklıdır; "i" düşürülerek kullanılır. Ünlüyle biten kelimelere eklenirken araya y kaynaştırma harfi girer masa>masa-y-la. Ünsüzle biten kelimelere eklendiğinde -la, -le şeklindedir kalem>kalemle. İsim ve isim soylu kelimelere eklenerek değişik anlamlar katar. Bu eki alan kelimeler cümlede zarf tümleci, edat tümleci ve yüklem olarak kullanılır. Edat tümleci yapar Mor bulutlarla açık türbene çatsam da tavan. edat tüml. Durum bildirir; zarf tümleci yapar İşi kolaylıkla başardı. Ayağına gelen topa hızla vurdu. Babasını sevinçle karşıladı. Yüklem yaparO artık bizimledir. Birliktelik anlamı katar Öğrencileriyle geziye gitmişti. Araç, alet bildirir Arabasıyla evimize kadar getirdi. İğneyle kuyu kazıyorsun. "ve" bağlacı görevinde kullanılır Annemle kardeşim buraya geldiler. Baki'yle Fuzuli, 16. yy. şairleridir. Sebep ve zaman bildirir Rüzgârın etkisiyle dallar sallandı. Sonbaharın gelmesiyle soğuklar artmıştı. Zilin sesiyle yarışma bitti. g. -nİn İlgi Hâl Eki tamlayan eki İsimleri isimlere bağlayarak tamlama kurmaya yarar. Bu ek birinci tekil ve çoğul şahıs için "-İm" şeklindedir ben-im, biz-im. İsimleri isimlere bağlar Benim elim kanadı Kitabın yaprağı yırtılmış. Yalancının mumu... Gözlüğün camı... İsimleri, zamirleri ve sıfat-fiilleri edatlara bağlar Bunu senin için yaptım dedi. İsimleri ve zamirleri fiillere bağlar Birincilik ödülü Atilla'nın oldu. En güzel ve mutlu yıllar sizlerin olsun. Not "-dEn" eki tamlayan ekinin yerini tutabilir öğrencilerin bazıları>öğrencilerden bazıları onların biri>onlardan biri 2. İYELİK EKLERİ İsimlerin ve isim soylu kelimelerin sonuna gelerek onların sahiplerini, ait oldukları kişileri belirten eklerdir. Tamlayansız kullanıldıkları zaman bu eklere iyelik zamirleri de denir. kitab-ım, kitab-ın, kitab-ı, kitab-ımız, kitab-ınız, kitap-ları masa-m, masa-n, masa-s-ı, masa-mız, masa-nız masa-ları su-y[3]-um, su-y-un, su-y-u, su-y-umuz, su-y-unuz, su-ları ne-y-im, ne-y-in, ne-y-i/ne-s-i, ne-y-imiz, ne-y-iniz, ne-leri İyelik ekleri isim tamlamasında tamlanana gelir Zil, şal ve gül. Bu bahçede raksın bütün hızı... Şevk akşamında Endülüs üç defa kırmızı... Aşkın sihirli şarkısı yüzlerce dildedir. İspanya neşesiyle bu akşam bu zildedir. Kapının kol-u, işin baş-ı, hayvan sevgi-s-i İyelik ekleri bazen yer bildiren zamirlerden işaret zamirleri sonra gelerek belirtme görevlerinde bulunur burası, ötesi, şurası... Sıfatlardan sonra gelerek zamir yapardoğrusu, böylesi, başkası... Bazen isimlerle ve sıfatlarla birlikte sevgi ve abartma ifade eder Camın İstanbul. Güzelim çiçekler kurumuş İyelik eklerinden sonra hâl ekleri gelebilir Baba-m-a soracağım. Kardeş-i-n-i arıyormuş. -ler ekiyle -i iyelik eki birlikte kullanılarak zaman bakımından genelleme yapılır akşamları, sabahları, gündüzleri... 3. İLGİ ZAMİRİ -ki İlgi zamiri belirtili isim tamlamalarında taml*****n yerini tutabilir benim kalemim>benimki onun eli>onunki Türkçede üç tane "ki" vardır "ki", "-ki", "-ki" a. "ki" Bağlacı Sadece "ki" biçimi vardır. Kendinden önceki ve sonraki kelimelerden ayrı yazılır. Türkçe değil, Farsça bir bağlaçtır ve Türkçe cümle yapısına aykırı olarak kullanılır. "ki" ile başlayan bir ara cümle asıl cümlenin içinde kısa çizgiler arasında verilebilir Bu ezanlar -ki şahadetleri dinin temeli- Yağmur yağmadı ki mantarlar ortaya çıksın. Atatürk diyor ki ... Bir şey biliyor ki konuşuyor. Ben ki hep sizin için çalıştım. Sınavı kazanabilir miyim ki... Baktım ki gitmiş. b. "-ki" İlgi Zamiri Ek hâlindeki tek zamirdir. Eklendiği kelimeye -ki sadece isim tamlamasında tamlayana eklenir- bitişik yazılır ve bir ismin taml*****n yerini tutar. Büyük ve küçük ünlü kurallarına uymaz; sadece -ki şekli vardır senin kalemin>seninki, Ali'nin eli>Ali'ninki, onun düşüncesi>onunki... c. "-ki" Yapım Eki İsimlere eklenerek yer ve zaman bildiren sıfatlar türeten ektir. Zaman bildiren kelimelerin sonuna doğrudan eklenirken, yer bildiren sıfatlar türetirken "-dE" hâl ekiyle birlikte kullanılır. Sadece -ki ve az da olsa -kü şekilleri vardır bu yılki sınav, yarınki maç, dünkü film, bugünkü aklım... masadaki kitaplar, duvardaki saat, evdeki hesap... 4. -lEr ÇOĞUL EKİ Cins isimlerine gelerek onların çoğul şekillerini yapar. Kelimeler arasında ilgi kurmaz dağlar, fikirler, idealler, öğrenciler, dertler... Özel isimlere getirildiğinde 1. Aile anlamı katar; -gil ekinin yerine kullanılır, yapım eki görevinde olduğu için ayrılmadan yazılır Yarın Ahmetlere gideceğiz. İzmir'e, amcamlara/dedemlere/teyzemlere gideceğiz. burada özel isme getirilmemiş. Aliler bize gelecekler. 2. Benzerleri anlamı katar, kesme işaretiyle ayırarak yazılır Bu millet nice Fatih'ler, Kemal'ler yetiştirecektir. Bu topraklarda ne Çaldıran'lar, ne Ridaniye'ler yaşandı. 3. Aynı ismi taşıyanları belirtir Sınıftaki Ali'ler ayağa kalksın. Hüseyin'lerin hepsi buraya gelsin. 4. Abartma anlamı katar Çalışmak için ta Almanya'lara gitti. 5. Topluluk kavramı bildirir Türkler, Yunanlar, Adanalılar, Konyalılar... Bunların dışında -İkilemeler yapar Yıllar yılı bekledik. -Abartma anlamı katar, bazen "bir" kelimesiyle birlikte bu anlamı verir Ateşler içinde kıvranıyordu. O gün dünyalar benim olmuştu. Valizler dolusu kitapları ne zaman almıştı. Bir kumaşlar almış, görmelisiniz. Bir bahçeler var, sözle anlatılmaz. Bir zamanlar ne kadar şendik. -Çoğul zamirlere getirilerek tekrar çoğul yaparBizler, sizler -Saygı veya alay anlamı katar Dostumuz nedense bizi çağırmamışlar. Müdür Bey döndüler mi? -Her anlamı katar Akşamları erken yemek yeriz. Sabahları geç kalkarım. -"Yaş" kelimesine getirilerek yaşça yaklaşıklık bildirir O zaman henüz sekiz yaşlarında idi. İyelik üçüncü çoğul eki ve şahıs eki ile karıştırılmamalıdır. Çocuklar çoğul eki annelerini iyelik eki bekliyorlar şahıs eki. 5. "mİ" SORU EKİ Hem isimlere hem de fiillere getirilen bir çekim ekidir Gelecek miydin? fiile Sen misin? isme Her zaman kendinden önceki kelimeden ayrı yazılır. Büyük ve küçük sesli uyumu kurallarına uyar Salı mı?Sen mi?O mu?Ölü mü? Soru ekinden sonra gelen ekler kendisine bitişik yazılır. Seni çağıran bu çocuk muydu? Vurguyu kendinden önceki kelimeye aktarır. Yani mi soru ekinden önce gelen kelime vurgulanan kelimedir Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer? Şakaklarıma kar mı yağdı ne var? Soru anlamının dışında başka görevlerde de kullanılır Pekiştirme görevinde Güzel mi güzel bir yer burası. 6. EK-FİİL İsim soylu kelimelerin sonuna gelerek onların yüklem olmasını sağlayan, ek hâlindeki fiildir. "imek" fiilinin ek olarak kullanımıdır. Genellikle bitişik yazılır. Dört kipe göre çekimi vardır Geniş zaman -di'li geçmiş zaman -miş'li geçmiş zaman Şart kipi 1. Geniş zaman İsim soylu kelimelere kişi ekleri getirilerek yapılır. Bunlar geniş zaman eklerinin yerini tutar. Üçüncü kişilere "-dİr" eki getirilir. "insanım, insansın, insandır, insanız, insansınız, insandırlar" Ben bir küçük kelebeğim. Ü stümüze doğan bir güneşsin sen. Her taraf bugün bir başka güzeldir. Bu ek fiillere getirildiğinde kesinlik veya olasılık anlamı katar. Ulaş şimdi tatil yapıyordur. olasılık Bu durumda işe gitmeyecektir. kesinlik 2. -di'li geçmiş zaman Ek-fiilin bilinen geçmiş zaman çekimi, kavramların ve varlıkların bilinen geçmişteki durumuna şahit olunduğunu gösterir. "idim, idin, idi, idik, idiniz, idiler" Bir güzelin hayranıydım. Dil ve Ses Dil, seslerden oluşan bir işaretler dizgesi olup duygu, düşünce ve istekleri aktarmaya yarayan araçtır. Türkçe’nin Sesleri Kulağın duyabildiği titreşimler ses olarak adlandırılırken seslerin yazıdaki hallerine harf denir. Türkçe’nin yazı dilinde 29 harf vardır. Bu harfler, ses özellikleri yönünden ünlü ve ünsüz harfler olmak üzere iki grupta incelenir. Ünlüler sesliler Ses yolunda herhangi bir engele uğramadan çıkan seslerdir. Ünlüler tek başlarına söylenebilen, tek başlarına hece ya da sözcük olabilen seslerdir. Türkçe’de bütün ünlüler aynı değerdedir. Uzun ya da kısa ünlü olmaz. Bu nedenle içinde uzun ünlü bulunan sözcükler Türkçe olamaz. Ünlüler, kalın-ince, düz yuvarlak, geniş-dar olma özelliklerine göre aşağıdaki şemada olduğu biçimde gruplandırılır. Dilin Durumuna Göre Kalın a, ı, o, u İnce e, i, ö, ü Dudakların Durumuna Göre Düz a, e, ı, i Yuvarlak o, ö, u, ü Alt Çenenin Durumuna Göre Geniş a, e, o, ö Dar ı, i, u, ü Büyük Ünlü Uyumu Ünlü harflerin, kalınlık-incelik yönünden uyumudur. İlk hece Diğer heceler a,ı,o,u a,ı,o,u e,i,ö,ü e,i,ö,ü Örnek Uyan kalın ağaç ince çiçek Uymayan domates vücut sürahi insan Büyük Ünlü Uyumuyla İlgili Kurallar üBüyük ünlü uyumuna uymayan çok az Türkçe sözcük vardır. Örnek ana anne, alma elma, kangı hangi, karındaş kardeş üBüyük ünlü uymuna aykırı sözcükler genellikle yabancı kökenlidir. Örnek Silah, gazete, mevcut, insan üSözcüklere eklenen ekler de genellikle bu kurala uyar Ancak Türkçe’deki altı ek büyük ünlü uyumuna uymaz. Örnek akıl-lı, çimen-ler, çocuk-da, eviniz-de, yürü-yor, bakar-ken, akşam-ki, sabah-leyin, yeşil-imtrak, turunç-gil üBileşik sözcüklerde büyük ünlü uyumu aranmaz. Örnek Atakule, Kadıköy Küçük Ünlü Uyumu Bir sözcükteki ünlülerin düzlük-yuvarlaklık yönünden uyumudur. Türkçe bir sözcüğün ilk hecesinde düz ünlülerden a,e,ı,i biri bulunuyorsa, diğer hecelerdeki ünlülerde düz olur. İlk hece Diğer heceler a,e,ı,i a,e,ı,i Örnek bilge, ıslak, azgın, incirler Türkçe bir sözcüğün ilk hecesinde yuvarlak ünlülerden o,ö,u,ü biri bulunursa ikinci ve diğer hecelerde ya düz-geniş a,e ya da dar-yuvarlak u,ü ünlüler yer alır. İlk hece Diğer heceler o,ö,u,ü a,e,u,ü Örnek oduncu, gülümsemek, kömürlük, öğrenci Küçük Ünlü Uyumuyla İlgili Kurallar üDilimizde “o,ö” yuvarlak ünlüleri yalnızca ilk hecede kullanılabilir. Örnek Uymayanlar doktor, motor, otobüs Uyanlar üzüm, kömür, soba üYuvarlak ünlülerden biriyle başlayarak bir hecede “a,e” düz ünlülerine geçen bir sözcük, düz ünlüden sonra düz ünlü gelir kuralına göre “ı,i” düz ünlülerine de geçebilir. Örnek böy-le-si-ni, oy-ma-cı-lık üTürkçe sözcüklerin öncelikle büyük ünlü uyumuna uyması gerekir. Büyük ünlü uyumuna uymadığı halde küçük ünlü uyumuna uyan sözcükler Türkçe sözcük olmaz. Örnek misafir, tasvir, kalem üBüyük ünlü uyumuna uymayan “-ki” eki, yuvarlaşarak küçük ünlü uyumuna uyar. Örnek dünkü, bugünkü UYARI İki heceli olup orta hecelerinde “b,m,v” ünsüzleri bulunan kimi Türkçe sözcükler, bu ünsüzlerin yuvarlaklaştırıcı etkisiyle küçük ünlü uyumuna aykırı düşer. Örnek Yağmur, çamur, kabuk, tavuk, kavun Ünsüzler Sessizler Tek başlarına söylenemeyen, ancak bir ünlünün yardımıyla söylenebilen seslere ünsüz denir. Türkçe’de 21 ünsüz vardır. Ünsüz Harflerin Özellikleri ü Türkçe’de normalden kalın ya da ince okunan bir ünsüz yoktur. Örnek rüzgar, kagir, lazım ü Yansımaların dışında Türkçe sözcüklerin başında “c,ğ,l,m,n,r,z” ünsüzleri bulunmaz. ü Türkçe sözcüklerde “j,f” ünsüzleri hiç kullanılmaz. Örnek fare, jambon, jilet ü Türkçe sözcükler iki ünsüzle başlamaz. Örnek krem, spor, tren, plak, trafik ü Bileşik sözcükler ve özel isimler dışında Türkçe sözcüklerde “n-b” sesleri yanyana gelmez. Örnek İstanbul, Safranbolu, Sonbahar, Ambar, Kumbara, Perşembe Ünsüzler çıkarılırken ses tellerinde titreşimli olmalarına karşın, kimi ünsüzlerin çıkışında titreşim olmadığı görülür. Bu açıdan değerlendirildiğinde ünsüzler, sert ve yumuşak ünsüzler olmak üzere iki grupta incelenir. Ünsüz Benzeşmesi Kuralı Sert ünsüzlerin f,s,t,k,ç,ş,h,p biriyşe biten sözcüklere c,d,g yumuşak ünsüzlerinden biriyle başlayan bir ek getirildiğinde, bu eklerin başındaki C, Ç ye D,T’ ye G,K’ ye dönüşür. Ünsüz sertleşmesi kuralına aykırı yazımlar yazım yanlışı yaratır. Örnek giriş-gen girişken dost-dur dosttur Arap-ca Arapça 1 Ünsüz sertleşmesi, özel adlara ve sayılara getirilen eklere de uygulanır. ÖrnekYanlış Değişim Doğru Sinop’da “d”,”t” ye Sinop’ta Mehmet-cik “c”,”ç” ye Mehmetçik 1970 den “d”,”t” ye 1970′ten 1923 de “d”,”t” ye 1923 te Örnek Beklediğimiz otobüs Ulus’dan kalkıp, Kızılay’dan geçecek. Bu saatte oraya çoktan varmışdır. 2Sözcük biçiminde olan de / da bağlacı, ünsüz sertleşmesi kuralından etkilenerek, te / ta biçiminde yazılmaz. Örnek Yanlış Doğru hiç te hiç de olup ta olup da 3 Ünsüzlerin benzeşmesi kuralına aykırı olan bazı ekler vardır. Örnek Yanlış Doğru üç - ken üç - gen çocuk - çağız çocuk - cağız Ünsüz Yumuşaması Değişimi Kuralı Bir sözcük p,ç,t,k sert ünsüzlerinden biriyle biterken, bu sözcüğe ünlüyle başlayan bir ek getirildiğinde, sert ünsüzler yumuşayarak; p,b ye - ç,c ye - k,ğ ye - t,d ye dönüşür. Örnek balık balığın kitap kitaba ağaç ağacı kağıt kağıdı Ünsüz Yumuşamasıyla İlgili Kurallar 1 Kimi Türkçe ve Türkçe’ye girmiş sözcüklerde yumuşama görülmez. Örnek konut konutun Türkçe hilafet hilafeti Yabancı taşıt taşıta Türkçe barikat barikatın Yabancı 2 Tek heceli sözcüklerde de genellikle yumuşama olmaz. Örnek saç saçım kaç kaça 3 Özel adların sonuna gelen p,ç,t,k set ünsüzleri yalnızca okunurken yumuşatılır. Bu yumuşama yazımda gösterilmez. Örnek Okunuş Yazılış Ayvalığ’a Ayvalık’a Ahmed’in Ahmet’in Türkçe’de Meydana Gelen Ses Olayları Ses Düşmesi Kimi sözcüklerin çekimlenişinde veya türeyişinde, bir sesin düştüğü görülür. a Ünlü Düşmesi İki heceli olan kimi sözcükler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecelerinde bulunan ünlüyü düşürürler. Buna orta hece düşmesi de denir. omuz um omzum oğul u oğlu kahır ol kahrol seyir et seyret ayır ıntı ayrıntı sıyır ık sıyrık yalın ız yalnız yanıl ış yanlış b Ünsüz Düşmesi Bazı sözcükler, çeşitli etkilerle birleşirken sözcüğün sonundaki ünsüz harf düşebilir. Bu olaya ünsüz düşmesi adı verilir. yumuşak cık yumuşacık sıcak cık sıcacık yüksek l yüksel küçük l küçül rast gelmek rasgelmek ast teğmen asteğmen Bazı bileşik sözcüklerin oluşumunda bir hece veya ses düşmesi meydana gelir. Ses Türemesi Sözcükler kimi eklerle birleşirken zaman zaman araya başka yeni sesler girer. Türkçe’de ses türemesi olayına fazla rastlanmaz. Ses türemesi yaratan başıca durumlar a Ünlüyle biten sözcüklere, ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde, Türkçe sözcüklerde iki ünlü yan yana gelemeyeceği için bu ünlülerin arasına “y,ş,s,n” ünsüzlerinden uygun olan biri gelir. Bu ses türemesine kaynaştırma da denir. Örnek oku-y-an okuyan baba-s-ı babası yedi-ş-er yedişer elma-n-ın elmanın b Yardımcı eylemle yapılan bileşik eylemlerde ad soylu sözcükte ses türemesi görülür. Örnek his etmek hissetmek red etmek reddetmek Bu sözcüklere ünlüyle başlayan bir ek getirildiğinde sözcüklerde aynı türeme ortaya çıkar. Örnek af-ı affı had-i haddi c Kimi sözcükler pekiştirilirken ses türemesi meydana gelir. Örnek yalnız yap-a-yalnız sağlam sap-a-sağlam dar-a-cık daracık bir-i-cik biricik Ses Daralması Ünlü Daralması “a,e” geniş ünlüsüyle biten sözcüklere “-yor” şimdiki zaman eki getirildiğinde, bu geniş ünlüler daralıp değişerek “ı,i,u,ü” olur. Örnek bekle-yor bekliyor oyna-yor oynuyor “-ma,-me” olumsuzluk ekleri de “-yor” ekiyle birleştiğinde daralarak “-mı, -mi, -mu, -mü” olur. Örnek gelme-yor gelmiyor bakma-yor bakmıyor Ulama Ünsüz harfle biten sözcüğün son ünsüz harfinin kendisinden sonra gelen ve ünlü harfle başlayan sözcüğün ilk hecesiyle birleştirilerek okunmasıdır. Örnek Dönülmez akşamın ufkundayız vakit çok geç Bu son fasıldır ey ömrüm nasıl geçersen geç Cümlenin Ögeleri CÜMLENİN ÖGELERİ Bir duygu, düşünce veya durumu tam olarak anlatan sözcük ya da söz öbeklerine cümle tümce denir. Cümle, özne ve yüklem gibi temel; nesne, dolaylı tümleç ve zarf tümleci gibi yardımcı ögelerden oluşur. Şimdi cümlenin ögelerine tek tek değinelim. YÜKLEM Cümlede kip ve zaman bildirerek yargıyı ortaya koyan temel unsurdur. Yüklem, tek başına cümle özelliği gösterir. Diğer ögeler yüklemin tamamlayıcı ögeleridir. Cümlede yüklemi bulmak için herhangi bir ögeye soru soramayız. Onu çekimli durumda bulunan sözcüklerden anlarız. Örneğin; "Anlıyorum" sözcüğü "anlamak" eyleminin şimdiki zamanla çekimlendiğini gösteriyor. Öyleyse yargı bildiriyor demektir. Dolayısıyla bu, bir cümledir. "Bugün mutfakta anneme yardım ettim." cümlesindeki altı çizili söz birleşik fiil olduğu için, "Çiftçinin ambarı sabanın ucundadır." cümlesindeki altı çizili söz isim tamlaması olduğundan, "Türkçe dersimize giren kişi genç bir öğretmendi." cümlesindeki altı çizili kısım ise sıfat tamlaması olduğundan bölünemez ve bu şekilde yüklem olur. ÖZNE Cümlede yüklemin bildirdiği işi, hareketi yapan ya da oluş içinde bulunan ögedir. Cümlenin temel ögesidir. Ancak her cümlede bulunmak zorunda değildir. Cümlede özneyi bulmak için yükleme "kim" ve "ne" sorularını sorarız. Ancak özellikle "ne" sorusu, nesneyi bulmak için de sorulduğundan, biz özne sorusunu yükleme değişik biçimde sorarız. Örneğin; "Bu elbiseyi annem aldı." cümlesinde "aldı" yüklemdir. Özneyi bulmak için yükleme "Alan kim?" diye soruyoruz. Cevap olarak "annem" geliyor. Öyleyse cümlenin öznesi bu sözcüktür. Cümlede özne yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi, açık olarak verilebileceği gibi, yüklemin çekiminden de çıkarılabilir. Cümlede olmayan, yüklemdeki kişi eklerinden anlaşılan bu tür öznelere "gizli özne" adı verilir. "Ders çalışmana yardım ederim." cümlesinin yüklemi "yardım ederim" sözcüğüdür. Özneyi bulmak için "Yardım eden kim?" diye soruyoruz, "Ben" cevabı geliyor; ancak bu söz cümlede yok, biz bunu yüklemin bildirdiği kişiden çıkarıyoruz. Öyleyse bu cümlenin öznesi gizli öznedir. Bu özne cümlede var olan ögelerden biri sayılmaz. Yani "Gördüm." cümlesinde öznenin "ben" olduğu görülse bile bu cümle sadece yüklemden oluşmuş sayılır. Bazı cümlelerde işi yapan belli değildir. Bu cümlelerde işten etkilenen öge sözde özne kabul edilir. "Sokaklar çok güzel temizlendi." cümlesinde işi yapan belli değildir. Ama işten etki-lenen öge vardır. “Temizlenen ne?” sorusu bize “sokaklar” sözcüğünü veriyor. Bu şekildeki öznelere sözde özne denir. Bazı cümlelerde ise özne bulunmaz. Yani eylemi yapan bazen belli değildir. "Yağmurlu havalarda geziye gidilmez." cümlesinde "gidilmeyen ne, gidilmeyen kim?" gibi sorulara cevap alınmaz. Öyleyse cümlenin öznesi yoktur. NESNE Cümlede yüklemin bildirdiği işten etkilenen ögedir. Yükleme sorulan "kimi, neyi, ne" sorularına cevap verir. Nesneler hâl ekini alıp almamalarına göre iki grupta incelenir. 1. Belirtili Nesne Nesne görevinde bulunan söz, "-i" hâl ekini almışsa, nesneye belirtili nesne denir. "Kitabı öğretmenden aldı." cümlesinde "kitabı" nesnesi "-i" hal eki aldığından belirtili nesnedir. 2. Belirtisiz Nesne Nesne görevinde bulunan söz "-i" hâl ekini almamışsa buna, belirtisiz nesne denir. "Akşama kadar odasında kitap okudu." cümlesinde "kitap" nesnesi bu eki almamış ve belirtisiz nesne olmuştur. DOLAYLI TÜMLEÇ Yüklemin yöneldiği, bulunduğu, çıktığı yeri gösteren ögedir. Yükleme sorulan "-e", "-de" ve "-den" hâl eklerini alan sorulara aynı ekleri alarak cevap veren sözcük ya da söz öbekleri dolaylı tümleç görevinde bulunur. Soruların ve cevapların aynı ekleri alması zorunluluğu, bunun diğer ögelerle karışmasına engel olur. "Çözemediği soruları bana sorar." cümlesinde altı çizili ögeyi bulabilmek için yükleme "kime" sorusunu soruyoruz. Soru da cevap da aynı eki almış. Öyleyse "bana" sözü dolaylı tümleçtir. "Akşama eve geç kalmayın." cümlesinde altı çizili sözcük de "-e" hâl ekini almıştır. Ancak bu ögeyi bulmak için yükleme "ne zaman" sorusunu soruyoruz. Görüldüğü gibi soru hâl eki almadan soruluyor. Öyleyse bu, "-e" hâl eki almış olmasına rağmen dolaylı tümleç değildir. Aynı durumu "-de" ve "-den" eklerinde de görebiliriz. "Sabah erkenden dağa çıkacağız." "Öğrenciler henüz dersten çıkmadı." "Okulun bahçesinde top oynadık. cümlelerindeki altı çizili sözler dolaylı tümleçtir. ZARF TÜMLECİ Yüklemin zamanını, durumunu, miktarını, yönünü, koşulunu vb. bildiren ögelerdir. Bunların her biri değişik bir soruyla bulunur. "Yazın bol bol kitap okuyacağım." cümlesindeki altı çizili zarf "ne zaman", "Arabamız engebeli yolda ağır ağır ilerliyordu." cümlesinde altı çizili zarf "nasıl", "Çocuğun dersleri şaşılacak kadar iyiydi. cümlesindeki altı çizili zarf "ne kadar", "Ayakkabıları içeri alın." cümlesindeki altı çizili zarf "nereye" sorusuna cevap vermiştir. Yükleme sorulan bu sorulara cevap veren ögeler daima zarftır. CÜMLE VURGUSU Cümlede asıl anlatılmak istenen öge vurgulanır. Biz konuşurken, önemsediğimiz ögeyi cümlenin herhangi bir yerinde ses tonumuzu yükselterek vurgulayabiliriz. Ancak yazıda bunu yapamayacağımızdan, vurgulamak istediğimiz ögeyi yükleme yaklaştırırız. Yani cümlede yükleme en yakın öge, en çok vurgulanan ögedir. "Babam bizi dün fuara götürdü." cümlesinde yükleme en yakın olduğu için dolaylı tümleç, "Babam bizi fuara dün götürdü." cümlesinde yükleme en yakın olduğu için zarf tümleci; "Babam fuara dün bizi götürdü." cümlesinde yükleme en yakın olduğu için nesne; "Dün fuara bizi babam götürdü." cümlesinde yükleme en yakın olduğu için özne vurguludur. ARA SÖZ Cümleyi söylerken söz arasına sıkıştırılan, bazen bir ögenin açıklayıcısı, bazen cümle dışı unsur olan söz veya söz öbeklerine ara söz denir. "Büyüdüğüm o güzel şehri, Bursa'yı, asla unutamam." cümlesinde "Bursa'yı" ara sözü cümlenin nesnesinin açıklayıcısı olarak kullanılmıştır. Ara söz daima açıkladığı ögeden sonra gelir. Paragrafın Yapı Bilgisinin Önemi Paragrafları doğru anlayabilmek İçin paragrafın yapısı üzerinde, geniş bir bilgiye ve pratiğe sahip olmamız gerekmektedir. Paragraflar genellikle iki gurupta toplanabilir. Birincisi öyküleme ağırlıklı yani bir düşüncenin değil olay akışının ağırlıklı olduğu paragraflar. Bu gruptakilerin yapısının bilinmesi pek önemli değildir. Bizim için asıl önemli olan düşünce yazısı türündeki paragrafların yapısıdır. Düşünce yazısı türündeki eserlerden alınmış paragrafların giriş, gelişme, sonuç şeklinde planlan vardır. ÖSYM sorularında paragrafın yapısıyla doğrudan ilgili sorular azdır. Fakat önceden de belirttiğimiz gibi paragrafın yapı bilgisinin ana fikir ve yardımcı fikir sorularında büyük yarar olmaktadır. Onun için bu konuya özellikle dikkat edilmeli bu konu en ince ayrıntısına kadar bilinmelidir. Ondan da önemlisi örnek paragraflar üzerinde çalışmalar yapılmalıdır. Paragrafla İlgili Soru Tipleri ÖSS'deki paragraf soruları değişik tiplerde olabilir. Paragraf sorularının genellikle şu alanlar üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir Paragrafın konusuyla ilgili sorular Paragrafın ana düşüncesini buldurmaya yönelik sorular Paragrafın yapısı ve kuruluşuyla ilgili sorular Paragrafta işlenen konunun yorumuyla ilgili sorular Paragrafta tanıtılan kişilerin özellikleriyle ilgili sorular Paragrafı geliştirip sürdürecek yazının başlığıyla ilgili sorular Paragraf planı ya da yapısı ile ilgili sorularda şu soru kalıpları kullanılmaktadır -Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? -Düşüncenin akışına göre ... cümlesinin numaralanmış yerlerden hangisine getirilmesi uygun olur? -Bu parçanın son cümlesi düşüncenin akışına göre aşağıdakilerden hangisiyle tamamlanabilir? -Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense, ikinci paragraf hangi cümleyle başlar? -Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır? -Bu parçanın anlam akışındaki bozukluğu gidermek için, aşağıdaki değişikliklerden hangisi yapılmalıdır? -Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisine karşılık olarak söylenmiş olabilir? GİRİŞ - GELİŞME - SONUÇ CÜMLESİ Giriş Bölümü İdeal bir paragrafın ilk bölümü olan giriş bölümünde yazar, sonraki bölümde savunacağı, üzerinde duracağı, destekleyeceği fikri ortaya atar. Bir Yazının İlk Cümlesinin Özellikleri Paragrafta giriş bölümü genellikle tek, bazen de iki cümleden oluşur. Giriş bölümünün ilk cümlesi önemlidir. Bu aynı zamanda bir yazının veya paragrafın ilk cümlesi olacağından bu cümlede bir önceki cümleyi gerektirecek ifadeler bulunmaz. ÖSYM sorularının bir kısmı, bir yazının ilk cümlesi olmaya uygun olan cümleyi bulmamızı isteyen sorulardır. Aşağıdaki örnekleri dikkatlice inceleyelim Bir yazının ilk cümlesi olmaya uygun olan cümleler Eleştirmenlerin görüşlerine güvenmeyen sanatçının başarılı olacağına inanmıyorum. Türk şiirinde kullanılmış birçok ölçü vardır. Her eser, yazarından okuyucuya bir mektuptur. Okumayan insanlar ile hiçbir işin başarılamayacağını birçok insan kabul ediyor. Dikkat edilirse bu sütundaki cümleler, kendilerinden önce başka cümlelere gerek duymadan bir paragraf başlatabilirler. Çünkü bu cümlelerde, sonraki cümlelerde ispatlanması gereken birer yargı vardır. Bağlayıcı öğe yoktur. Demek ki bu cümleler bir yazının ilk cümlesi olabilir. Bir yazının ilk cümlesi olmaya uygun olmayan cümleler Eleştirmenin bu görüşüne güvenmeyen sanatçı başarılı olamaz. Türk şiirinde kullanılmış bunun gibi daha birçok ölçü vardır. Özetle, her eser yazarından okuyucuya bir mektuptur. Bundan dolayı, okumayan insanlar ile hiçbir iş başarılamayacağını savunuyorum. Dikkat edilirse bu cümleler daha önceki cümleye bağlanıyor. Demek ki bu cümlelerden önce başka cümleler var. Öyleyse bunlar bir yazının ilk cümlesi olmaya uygun değildir. Öyleyse şunu bilmemiz gerekiyor ki bir yazının ilk cümlesi olacak cümlede "bundan dolayı, çünkü, ama, ancak, şöyle ki, fakat, yalnız, özetle" gibi önceki bir cümlenin habercisi, bağlayıcı sözcükler bulunmamalıdır. * Aşağıdaki cümlelerde bağlayıcı öğelerin olmadığına ve bu cümlelerin bir yazının ilk cümlesi olmaya uygunluğuna dikkat ediniz. Sanatçılar, dış dünyadan algıladıklarını iç dünyalarıyla birleştirerek bunları eserlerine yansıtırlar. Sözcükleri kişilerin özelliklerine göre ve titizlikle seçmeleri, ustaca kullanmaları sanatçıların üslûplarına ayrı bir özellik kazandırır. Öykülerde konu olarak genelde insan ve deniz işlenir. Sait Faik'in hikâyelerine toplumun her kesimi, her insan, her duygu konu olmuştur. Gözlem yeteneği güçlü yazarlar konu sıkıntısı çekmezler. Sait Faik, İstanbul'un daha çok kenar mahallelerini ve adaları anlatmıştır. Yazarların eserlerinde çevrelerini anlatmaları iyidir ne var ki bu bazen aşırıya kaçıyor. * Aşağıdaki cümlelerde bulunan bağlayıcı öğelere ve bu cümlelerin bir yazının ilk cümlesi olamayacağına dikkat ediniz. -Sanatçılar, dış dünyadan algıladıkları bu görüntüleri iç dünyalarıyla birleştirerek eserlerine yansıtırlar. -Sözcükleri kişilerin özelliklerine göre ve titizlikle seçmesi ustaca kullanması üslubuna ayrı bir özellik kazandırmıştır. -Öykülerinin ana konusu insan ve denizdir. -Özetleyecek olursak hayatın herhangi bir dakikası, birkaç saati öykülerine konu olabilir. -Çünkü gözlem yeteneği güçlüydü ve konu sıkıntısı çekmiyordu. -Sait Faik, İstanbul'un daha çok kenar mahallelerini ve adaları bunun için anlatmıştır. -Ne var ki yazarların, eserlerinde çevrelerini anlatmaları bazen aşırıya kaçıyor. Örnek Soru Aşağıdaki cümlelerden bir paragraf oluşturulmak istense, bunlardan hangisi o paragrafın giriş cümlesi olur? A Nice eserler, biçimce zayıf ve çirkin olduklarından başarı kazanamamıştır. B Sanat eseri, içerikle biçimden örülmüş bir bileşim, bölünmez bir bütündür. C Öyleyse, tek başına ne içerik ne de biçim bir eseri değerli kılmaya yetmez. D Bundan ötürü, bir eserin değerlendirmesini yalnızca biçim ya da yalnızca içeriğe göre yapmak yanlıştır. E Özce anlamsız, içeriği hiçe sayan eserler de kısa sürede unutulmuştur. Yanıt B Örnek Aşağıdaki örnek parçada giriş bölümüne dikkat edelim. Yakup Bey, çocuklarına modern eğitim sistemlerine örnek olacak değerde bir eğitim metodu uygular. Çocuklarına kızmayı adet edinmemiş bu olgun baba, yaramazlık yapan çocuklarını azarlamak ya da dövmek yerine, ellerine birer kâğıt kalem tutuşturur, önlerine de bir vazo çiçek veya başka bir örnek koyar, elindeki bozuk paraları şangırdatırmış. Çocukları, şangırdayan paraların ödül olarak verileceğini hayal ederken bir taraftan da pür dikkat resim yaparlarmış. Örnek Aşağıdaki parçada yazarın birinci bölümde bir fikir öne sürdüğüne ve ikinci bölümde bu fikrini desteklemek için örnek verdiğine son bölümde bir sonuca ulaştığına dikkat ediniz. Bunlar giriş, gelişme ve sonuç bölümleridir. Sanatta güzelliğin onun anlaşılırlığı ve yararlılığı gibi durumlarla ilgisiz olduğu iyi bilinmeli. Antep'in ünlü sinemacısı Nakıp Ali, o sıralar çok tutulan "Beyaz Yele" ve "Kırmızı Balon" filmlerini kente getirtmiş, oynatacakmış da pek umudu yokmuş. Umulmadık bir seyirci kitlesiyle karşı-laşmış. Filmden ne anladıkları konusunda sorulan sorulara seyirciler düz bir yanıt vermişler "Bilmem... Çok güzeldi." Güzelliğin başlı başına bir işlevi var anlaşılan. Yararlı ya da anlaşılır olması önemli değil, var olması yetiyor. Bu da ister aydınların ister halkın neyi anlayıp anlamadığı, neyi sevip sevmeyeceği, ona nelerin sunulması gerektiği konusunda ahkâm kesmekten alıkoymalı bizleri. Giriş bölümü konuya giriştir. Sonrasında mutlaka örnek gelecek diye bir şart yoktur. Aşağıdaki paragrafta giriş bölümünde konuya giriş yapılmıştır. Sonraki cümlelerde ise birinci cümlede sözü edilen insanlara çengel atmak sözünün anlamı açıklanmıştır. Konuya nasıl girildiğine, açıklamanın nasıl yapıldığına dikkat edelim. Örnek Ben yazılarımda sadece, insanlara çengel atmaya çalışırım. Onların düşüncelerine, sözlerine, düşlerine, mutluluklarına, acılarına, sevinçlerine ve bu yiğitlerin yoğurt yiyişlerine eğilirim. Bir başka deyişle yaşayanları kitaplara geçirerek ölümsüzleştiririm, onları tekrar yaşatırım. Kaleme gelmezlerden, gönül belasına düşenlerden tutun da çanak yalayıcılara, hıkmıkçılara, iyilik pehlivanlarına, diktatörlere uzaktan merhabacılara değin herkes benim tenceremde pişer. Giriş Cümlesinin Özellikleri - Konunun ortaya konulduğu cümledir. - Paragraf genelden özele dayalı bir düşünce zincirine dayalı ise giriş cümlesi konuyla birlikte ana düşünceyi de yansıtır. Bu durumda genel bir yargı niteliği taşır. - Paragraf özelden genele dayalı bir düşünce zincirine göre kurulmuşsa, giriş cümlesi sadece konuyu verir. - Dil ve düşünce yönünden, kendinden sonra gelen cümlelerle bağlantılıdır. - "Böylece, üstelik, bununla beraber, nitekim..." gibi bağlantı öğeleriyle başlayamaz. Gelişme Bölümü Giriş bölümünde öne sürülen düşünce bu bölümde desteklenir, ispatlanır. Yazar, ortaya attığı düşüncesini geliştirmek veya ispatlamak için düşünceyi geliştirme yolları kullanır. Bu bölümde açıklama, destekleme, ispatlama esas olduğu için bağlayıcı öğe dediğimiz bundan dolayı, çünkü, ama, ancak, bu görüşe göre, öyle ise gibi, bulunduğu cümleyi bir önceki cümleye bağlayan sözler göze çarpar. Örnek Aşağıdaki örnek parçada bağlayıcı öğelere dikkat edelim. Böylece gelişme bölümünün hangi cümleyle başladığını bulalım. Sözcükler zamanla, çeşitli sebeplerle, çok değişik kavramları karşılar hale gelebiliyorlar. Sözgelimi, önceleri sırf koyun, sığır, deve gibi hayvanların topuna birden mal denirken, bu sözcük bugün daha çok, her türlü taşınabilen servet anlamında kullanılmaktadır. Çünkü, bir zamanlar çobanlıkla geçinen dedelerimiz servet olarak yalnız bu büyükbaş hayvanları tanıyorlardı; başka kültür çevreleriyle temasa geçince, servet olarak başka nesneleri de öğrendiler. Böylece mal sözcüğü kültür değişimi sonunda öteki nesneleri de içine aldı. Parça okunduğunda görülüyor ki ilk cümle giriş bölümünü oluşturuyor. Ana fikir bu cümleden anlaşılıyor. Daha sonraki bölümde ana fikir ispatlanıyor. Sözgelimi ifadesiyle örnek veriliyor. Çünkü ifadesiyle açıklama yapılıyor. Böylece ifadesiyle anlatılan örnek derlenip toparlanıyor. Örnek Aşağıdaki parçayı inceleyip giriş ve gelişme bölümlerine dikkat edelim. Bugün biz insanlarımıza, kendi dillerinde, kendileri için gerekli temel bilgileri verecek olan kitapları dahi okutabilme konusunda tam bir ba-şarısızlık içindeyiz. Basılan gazete, dergi ve kitap sayılarına baktığımızda bunun çarpıcı bir olumsuzluk olarak karşımızda durduğunu görmekte gecikmeyiz. Buna kütüphanelerden yararlanma oranlarını da ekleyebiliriz. Hatta kitapların baskı adetlerine de bir göz atabiliriz. İtiraf etmeliyiz ki insanlarımızın kitaplardan yararlanma oranı çok düşük. Yukarıdaki parçada ilk işarete kadar olan kısım giriş cümlesidir. Burada insanımızın kitaplardan yararlanmadığı görüşü belirtilmiştir. Sonraki bölümde yani gelişme bölümünde bu düşünceyi inandırıcı hale getirmek amacıyla deliller sıralanmış ve sonuç bölümü olan son cümlede de düşünce yinelenmiş, derli toplu bir şekilde belirtilmiştir. Örnek Aşağıdaki parçayı inceleyip giriş ve gelişme bölümlerine dikkat ediniz. Her birine çok büyük saygı gösterdiğim bazı kitapevlerinin 80'li yıllardan itibaren değişik derecelerde yozlaştığı görüşündeyim. Bunlar önceleri bir kitabevi zincirinin parçası oldular. Kâr kaygılarıyla raflarındaki edebiyat ve şiir kitaplarının sayısını en aza indirdiler. Kaset, dergi, gezi rehberi, takvim gibi nesneler satmaya başladılar. Masraflarını kısmak için asgari ücrete razı kitap sevmez insanlar çalıştırmaya başladılar. Kitaplardan gasp ettikleri bölümlerde çay ve kahve satma girişimleriyle övünür oldular. Okuduğunuz parçada ilk bölümde konuya giriş yapılmıştır. Biz bu cümlelerle konunun kitapevlerindeki değişim olduğunu anlıyoruz. İkinci cümleyle başlayan gelişme bölümünde ise bu değişimin nasıl olduğu anlatılıyor. Gelişme Cümlelerinin Özellikleri - Gelişme bölümündeki cümleler, giriş cümlesinde belirtilen konuyu açıklığa kavuşturur; ana düşüncenin belirginleşmesine yardımcı olur. - Her biri dil ve düşünce yönünden diğer cümlelere bağlıdır. - Tümevarım özelden genele yöntemiyle oluşturulan paragraflarda gelişme cümlele-rinden biri ana düşünceyi verebilir. - Karşılaştırma, örnekleme, tanık gösterme, benzetme... gibi yöntemlere en çok gelişme cümlelerinde rastlanır. Sonuç Bölümü Yazar giriş bölümünde bir fikir öne sürmüştü. Gelişme bölümünde bu fikri, düşünceyi geliştirme yollarıyla desteklemiş ve inanılır hale getirmişti. Son bölüm olan sonuç bölümünde ise yazar, fikrini derleyip toparlar ve bir sonuca bağlar. Bu bölüm genellikle tek cümledir. Örnek Aşağıdaki parçada konuya nasıl giriş yapıldığına konunun nasıl somutlaştırıldığına, sonuç cümlesinde sonuç yargısına, yani ana fikre nasıl ulaşıldığına dikkat edelim. Sanatçılar eserlerine yapılan eleştirileri nedense kabul etmek istemiyorlar. Çok açık gaflarını bile bir türlü görmek istemiyorlar. "Evet, ama fakat, hayır, şey yani, tabii ki dediğiniz yanlış" laflarıyla işi idareye çalışıyorlar. Bilmiyorlar ki iyi sanatçı olmak, eleştiriye açık insanların harcıdır. Eleştirilmeden başarılı olmak olanaksızdır. Bu parçada giriş bölümünde sanatçıların eleştiriye tahammülleri olmadığı belirtilmiş, sonuç bölümünde de eleştirilmeden başarılı eser vermenin olanaksız olduğu anlatılmıştır. Ortadaki gelişme bölümünde sanatçıların konuyu destekleyen sözlerinden alıntılar yapılmış. Örnek Aşağıdaki parçada da sonuca ulaşmak için nasıl bir yol izlendiğine, sondaki yargı cümlesine ulaşmak için yazarın parçaya kendi hayatından bir örnekle başladığına böylece sonuca nasıl ulaştığına dikkat edelim. Önceleri taşradan da büyük sanatçılar çıkacağını zannederdim, ilk romanımı yayımlayınca pek ses getirdi diyemem. Bir şeyi çok iyi anladım o zaman. Gerçek bir yazar olmak gerçek bir üne kavuşmak bir taşra kentinde kesinlikle mümkün değildi. Ben de kalktım İstanbul'a gittim, yani büyük kente. Evet, İstanbul büyük kenttir ve büyük kentlere özgü kurallar uygulanır orada. Hiçbir zaman, hiçbir taşra kentinde ben yazarım deyip yazar olamazsınız, kimse olamaz. Yazar bu parçada taşra kentlerinde büyük bir yazar olunamayacağını anlatmış. Konuya girebilmek için kendi yaşamından örnek vermiş ve anlatmak istediği sonuca bu örneğin desteğiyle ulaşmıştır. Her Paragraf İdeal Olarak Bölümlenmez Giriş, gelişme ve sonuç bölümü olan paragraflar ideal paragraflardır. Şunu çok iyi bilmeliyiz ki bütün paragraflar ideal değildir. Yani her paragrafın giriş, gelişme, sonuç bölümlerinin olması gerekmez. Bazıları giriş ve gelişme, bazıları gelişme ve sonuç, bazıları da sadece gelişme bölümünden oluşmaktadır. Örnek Aşağıda sadece gelişme bölümünden oluşmuş bir paragraf verilmiştir. Gelişme bölümünde neyin ispatlanmaya çalışıldığını bulunuz. Yani giriş cümlesi veya sonuç cümlesi olabilecek cümleyi ana fikir cümlesini çıkarınız. Türkiye'de yaşayan insanların kitap okumak için boş zamanları yoktur. Çünkü burada kitap boş zamanda okunur bir nesnedir. Otobüste giderken her gün seyrettiğimiz yerleri seyretmekten daha önemli ne olabilir ki? Belki yol kenarındaki çimler biraz daha büyümüştür. Gazetelerin promosyon olarak verdiklerininin haricinde kitaba ayıracak para da yoktur. Bunlar da vitrindeki kullanılmayan fincanlarla ebedi komşu olmuşlardır. Evet, bu parça sadece gelişme bölümünden oluşuyor. Görülüyor ki bu paragraf Türkiye'de insanların kitap okumaya gereken önemi vermedikleri ana fikrini desteklemek amacıyla yazılmış. Ana fikir cümle halinde belirtilmemiş. O halde bize düşen parçayı özümleyip ana fikri çıkarmaktır. Örnek Aşağıdaki parçada giriş bölümünde yazarın bir fikir ortaya attığına, gelişme bölümünde bu fikri desteklemek amacıyla televizyondaki tartışma programlarından örnek verdiğine ve sonuçta ana fikri, derli toplu bir cümle şeklinde ortaya koy-duğuna dikkat edelim. Konuşma ve dinlemeyi, anlaşma madalyonunun iki yüzü gibi birbirini tamamlayan yönler olarak düşünmek gerekir. Televizyondaki tartışma programlarını izleyenler, dinleme bakımından ne kadar yetişmemiş olduğumuzu anlamakta güçlük çekmezler. Genelde güzel konuşan çoktur; fakat kendini vererek dikkatle dinleyenlerin sayısı pek fazla değildir. Oysa konuşma öyle bir diyalogdur ki buna katılan bir insan, sırası geldikçe aktif veya pasif rol oynar. Bu sanatta sivrilebilmek için saygı ile hitap etmesini bildiğimiz gibi dinlemesini de bilmemiz gerekir. Sonuç Cümlesinin Özellikleri - Dil ve düşünce yönünden kendinden önceki cümleye bağlıdır. - Özele ilişkin bir yargıyla başlayan paragraflarda ana düşünceyi verebilir. - Genelde kendisinden önceki düşünceleri bir sonuca bağlayan, özetleyen bir cümle niteliği taşır. Bu yüzden, özet anlamlı bağlaçlarla başlayan cümleler sonuç cümlesi olmaya daha elverişlidir. İşin, oluşun, hareketin, durumun, kılışın yüklemde nasıl anlatıldığına göre cümleler çeşitlere ayrılır. Burada işin yapılıp yapılmadığı, durumun varlığı yokluğu, işin istenildiği ya da emredildiği, bildirildiği ya da sorulduğu önemlidir. Cümlede anlatılan işin, oluşun, hareketin olup olmadığını veya sözü edilenin var olup olmadığını bildiren cümlelere haber cümlesi; bir isteği, dileği, emri, tasarıyı, şartı bildiren cümlelere de dilek cümlesi denir. Bunlar da olumlu ve olumsuz olmak üzere ikiye ayrılır. 1. Olumlu Cümle Fiil cümlesinde işin, oluşun yapıldığını veya olduğunu; isim cümlesinde ise sözü edilen kavramın bulunduğunu, var olduğunu, bahsedilen şekilde olduğunu bildiren cümlelerdir. Bursa bu mevsimde soğuktur. Yarın daha erken gelmelisin. Bu binanın yerinde şeftali bahçesi vardı. Vapur rıhtımdan kalkıp ta Marmara'ya doğru uzaklaşmaya başlayınca, yolcuyu geçirmeye gelenler, üzerlerinden ağır bir yük kalkmış gibi ferahladılar ¦Çocukcağız Arabistan'da rahat eder. dediler, hayırlı bir iş yaptıklarına herkesi inandırmış olanların uydurma neşesiyle, fakat gönülleri isli, evlerine döndüler. Zaten babadan yetim kalan küçük Hasan, anası da ölünce uzak akrabaları ve konu komşunun yardımıyla halasının yanına, Filistin'in ücra bir kasabasına gönderiliyordu. Hasan vapurda eğlendi; gırıl gırıl işleyen vinçlere, üstleri yazılı cankurtaran simitlerine, kurutulacak çamaşırlar gibi iplere asılı sandallara, vardiya değiştirilirken çalınan kampanaya bakarak çok eğlendi. Beş yaşında idi; peltek, şirin konuşmalarıyla da güverte yolcularını epeyce eğlendirmişti. 2. Olumsuz Cümle Fiil cümlesinde işin, oluşun yapılmadığını, yapılmayacağını veya olmadığını; isim cümlesinde ise sözü edilen kavramın bulunmadığını, var olmadığını, bahsedilen şekilde olmadığını bildiren cümlelerdir. Fiil cümleleri, olumsuzluk ekiyle ve "ne.....ne" bağlacıyla; isim cümleleri de "yok, değil" kelimeleriyle, "ne....ne" bağlacıyla ve "-sİz" olumsuzluk ekiyle kurulur. Yarın daha erken gelmemelisin. Buraları daha önce hiç görmemiştim. Ateşle oyun olmaz. Bursa bu mevsimde soğuk değildir. Bu binanın yerinde şeftali bahçesi yoktu. Sokakta ne araba ne de insan var. Ankara bugün hem elektriksiz hem susuz. Bazı cümleler yapı bakımından olumsuz olduğu hâlde anlamca olumlu olabilir. Çocuklarının okumasını istemiyor değildi. İstiyordu. Cezaya çarptırılanlar suçsuz değildiler. Suçluydular. Yangından korkmayan yoktur. Beni sevindiren onun iyi haberlerini almaktan başka bir şey değildi. Soru eki, olumsuz çekimlenmiş bir fiille birlikte anlamca olumlu cümle; olumlu çekimlenmiş bir fiille birlikte anlamca olumsuz cümle yapabilir Senin ne kadar zorluğa katlandığını bilmez miyim? Bilirim. Anlattıklarına inanmaz olur muyum? İnanırım. Sen çağırırsında o gelmez mi? Gelir. Mazisi yıkık milletin atisi olur mu? Olmaz İnsanları kendine inandırmak kolay mı? Kolay değil Bu kadar eşyayı almaya para mı yeter? Yetmez. O küçücük çocuğa bu ağır işler yaptırılır mı? Yaptırılmaz. Yeşilden daha güzel renk olur mu? Olmaz. Bir cümle aynı anlamı verecek şekilde hem olumlu hem de olumsuz kullanılabilir Uygarlığın başlıca özelliği bilime dayanması ve bilimle beslenmek zorunda olmasıdır. > Uygarlığın bilime dayanmaması ve bilimle beslenmemesi düşünülemez. Diğer cümle türleri de şunlardır ki bu cümleler ya olumlu ya da olumsuz olacaklardır. 3. Soru Cümlesi İçinde soru anlamı bulunan; bir konuda bilgi edinmek, şüpheleri gidermek ve düşünceleri onaylatmak için kurulan cümlelere soru cümlesi denir. Cümlenin öğelerini bulmaya yönelik tüm soru kelimeleriyle soru cümleleri yapılabilir. Elimdekinin ne olduğunu kim söyleyecek? Özne Babası çocuğa ne getirmiş? nesne Yarın kimi göreceksiniz? nesne Ankara'ya ne zaman yerleştiniz? Zarf tüml. Burayı nasıl buldunuz? Zarf tüml. Daha sonra nereye gidecekler? Dolaylı tüml. Cümlelerde soru anlamı soru sıfatları, soru zarfları, soru zamirleri, soru edatları, soru eki ve tonlama yoluyla sağlanır. ]"mİ" soru ekiyle Soru eki sadece yüklemin değil, diğer öğelerin ve unsurların da sorusunu hazırlar. Son sözünüz bu mu anneciğim? Alt mı üst mü? Hiç mi anlatacak bir şeyin yok? Tarlamı bana zorla mı sattıracaksınız? Sular mı yandı, neden tunca benziyor mermer? Acaba yanlış mı aklımda kaldı? Soru eki değişik anlamlar katabilir Beni biraz dinler misiniz? İstek, rica Sessiz olabilir miyiz? uyarı Bu su da içilir mi? beğenmeme Bütün bunları ben mi söylemişim? İnkâr, kabullenmeme Soru eki her zaman cevap almaya yönelik değildir. Bazen cevap sorunun içinde de olabilir. Senin ne kadar zorluğa katlandığını bilmez miyim? Bilirim. Anlattıklarına inanmaz olur muyum? İnanırım. Sen çağırırsında o gelmez mi? Gelir. Mazisi yıkık milletin atisi olur mu? Olmaz İnsanları kendine inandırmak kolay mı? Kolay değil Bu kadar eşyayı almaya para mı yeter? Yetmez. O küçücük çocuğa bu ağır işler yaptırılır mı? Yaptırılmaz. Yeşilden daha güzel renk olur mu? Olmaz. ]Soru sıfatlarıyla Nasıl kitaplardan hoşlanırsın? Kaç gün sonra geleceksin? Eve giderken hangi otobüse bineceğiz? Kaçıncı sınıfta okuyor? Ne gün geleceğini söyledi mi? Kaçar kişilik gruplar hâlinde gideceğiz? Kaçta kaç hisse istersin? Ne gün geleceksin? Ne iş yapıyordunuz? ]Soru zarflarıyla Neden coşkun suların sesi gittikçe dindi? Bin bir başlı kartalı nasıl taşır kanarya? Bu sonbahar sabahının donuk ince rengini nasıl anlatabilirim? Daha ne kadar bekleyeceğiz? ]Soru zamirleriyle Yanında ne getirdin? Bunları sana kim anlattı? Hangisi sizinle geldi? Soruların kaçı cevaplandı? Buraya nereden geldiniz? Nereden gelip nereye gidiyoruz? Burada kimi bekliyorsun? Bu masa neden yapılmış? ¦tahtadan Kimin yanında bozuk para var? Bu da neyin nesi? Bizim neyimiz eksik? Nereden buldun bunu? Kim attı bu resimleri? Çocuklarını alıp buraya gelsen de neyle geçineceğiz biz ikimiz? ]Tonlama yoluyla ¦Bu mektup sana. ¦Bana mı? Kimden? ¦Evden olacak. ¦Evden? Ne münasebet! Evden mi? 4. Emir Cümlesi Yüklemi emir kipiyle çekimlenmiş veya anlamca emir özelliği taşıyan cümlelerdir. Fiilin yapılmasını emir biçiminde bildirir. Oraya otur ve yerinden kalkma. Bu raporu akşama kadar yetiştir. On dakika sonra hazır ol! Gürültü etme! *Emir kipiyle çekimlenmediği hâlde anlamca emir ifade eden cümleler de vardır. Bu yazıyı arşive götüreceksin! Yarın herkes burada olmalı. Burayı hemen boşaltalım! *Bazen dilek, istek anlamları ve başka anlamlar da taşır. Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak temin etme Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal! istek Kahraman ırkıma bir gül... istek Her şey gönlünüzce olsun dilek, dua. Allah'ım bizi affet! yakarma Peki, öyle olsun. Razı olma Zannetme ki bunları unuturum. Uyarma Gayret edin; başaracaksınız. Teşvik Hele bir kere sözümü dinlemesin... korkutma Bizi arayan Selim olmasın? Olabilirlik Şu adamın yaptıklarına bak. Şikâyet. 5. Ünlem Cümlesi Sevgi, korku, şaşma, hayret, seslenme, coşkunluk, heyecan ve sitem ifade eden cümlelere ünlem cümlesi denir. Ünlem cümleleri, ünlemlerle, bazı sıfatlarla, emir kipiyle, "ki" bağlacıyla, haykırmalarla ve ses tonuyla kurulur. Yapma! Öyle yorgunum ki!.. İşte şimdi yandık!.. Ne güzel tesadüf! Hişt! Buraya gel! Şşt! Sus bakayım! Ee, yeter artık! Ah, ne yaptım! Hah, şimdi oldu! Eyvah! Geç kaldım! İmdat! Boğuluyorum! Çok ilginç! Ne kadar güzel! Çabuk eve git! Ne olur yardım et! Çık dışarı! *Ünlem ifade eden sözler her zaman cümle hâlinde değildir Ey Türk Gençliği! Hemşehrilerim! Tanrım! Mehmet! Ay, elim! Hay Allah! Vah zavallı! Vay sersem! Aman dikkat! Komşular! Babacığım! Simitçi! 6. Şart Cümlesi İçinde şart ve koşul anlamı bulunan cümlelere şart cümlesi denir. Şart cümlelerinin yüklemleri şart kipine göre çekimlenmiştir ve yardımcı cümle oluşturmuştur. Yani bir cümleyi şart çekimiyle bir yardımcı cümle yapabiliriz. Eve geldiyse bizi beklesin. Ankara'ya gidersen Kızılay'dan bana kaset al. Beni arayan Dursun ise gelmediğimi söyleyin. *"ise", bazen istek anlamı katar; bu durumda yardımcı cümle ve şart cümlesi olmaz Kar yağsa da kartopu oynasak. Önümüzdeki iki ayı bir geçirebilsek. Onu bir bulsam.. *Cümlelerde şart anlamı bazı kelime ve eklerle de yapılabilir Kursa devam etti mi kazanır. Büyüklerin yanında oturacaksın, ama konuşmadan. Seni gördükçe onu hatırlıyorum. Yarın geri vermek üzere alabilirsin. 7. İstek Cümlesi Gerçekleşmesi mümkün olan veya olmayan dileği, arzuyu, isteği bildiren cümlelere istek cümlesi denir. İstek cümlesi istek ve dilek-şart kipleriyle yapılır; bu kiplerle birlikte "bari, tek, n'olaydı, keşke" kelimeleri de kullanılabilir. Çıkıp biraz dolaşalım. Dirilip kalksa da yapılanları bir görse. Bari doğru cevap verseydi. Her yere gitmeye razıyım, tek onu bulayım. N'olaydı bugünleri görmeyeydim. Keşke deprem olmasaydı. Bari insanlarımız dürüst olsaydı. Sonuç *Her cümle bu yedi cümle türünden en az birine dahildir. *Bir kere bütün cümleler ya olumludur ya olumsuz. ¦Ah, bilsen biz senin ıstırabını ne iyi anlıyoruz! >Ünlem, olumlu, istek Biz ki her şeyi görür ve anlarız. >Olumlu Düşün, bir elbiseyle bir vücut arasındaki esrarlı rabıtayı düşün. >Emir, olumlu Vücudun sonsuz hareketleri içinde bize düşmeyen pay hangisidir? >Olumlu, soru Fakat o göz kimde vardır? >Olumlu, soru Kimsede... >Eksiltili cümle Yalnız bizde... >Eksiltili cümle Bize artık hikâyeni anlatma!... >Ünlem, emir, olumsuz Ne lüzum var? >Anlamca olumsuz, soru "niçin" ile karıştırılmasın. Her yazar, kendinden önceki dönemlerdeki edebiyatçıların, hatta kendi döneminin yazarlarının eserlerinden az ya da çok mutlaka etkilenir. Bu etki, eserlerinde kendini hissettirir. Denilebilir ki her yazar, önceki yazarların bir devamıdır ve hiçbir yazar kendinden öncekilerden tamamen kopuk bir edebiyat geliştirememiştir. Ömer Seyfettin, hikâyelerini Maupassant tarzı denilen olaya dayalı bir hikâye geleneğine bağlı olarak yazarken, Sait Faik Abasıyanık, Çehov tarzı denilen durum ağırlıklı hikâye geleneğine bağlı kalmıştır. Ancak her iki hikayecimiz de gerek kurgu, gerek dil ve anlatım bakımlarından özgün eserler vermişler, taklitçilik yapmamışlardır. Şinasi, Şair Evlenmesi adlı tiyatro eserini yazarken geleneksel halk tiyatrolarımızdan orta oyunu ve Karagöz tekniğinden yararlanmış; bunun yanı sıra Batılı tiyatro tekniğini uygulayarak modern Türk tiyatrosunun temelini atmıştır. Anlatmaya bağlı edebî metinler incelenirken, metnin, aynı türde daha önce yazılmış olan örnekleriyle karşılaştırılması gerekir. Daha önce ya da aynı dönemde yazılan kendi türündeki eserlerle tema, yapı, dil ve anlatım bakımlarından benzer ve farklı yönleri tespit edilir. Metnin kendisinden önceki metinlerden etkilenip etkilenmediği belirlenir. Böylece her metnin kendi tarzında daha önce yazılmış birçok metinden yararlandığı, metnin daha sonra yazılacak metinlere kaynaklık edebileceği vurgulanır. Anlama ve Yorumlama Anlatmaya bağlı edebî eserler, okuyucunun kültürüne, anlayışına, zevkine, içinde bulunduğu duruma ve psikolojik hâline göre yeni anlam değerleri kazanır. Nitekim "Madam Bovary" adlı roman, toplumun değer yargılarına ters düşmekle suçlanmış ve bundan dolayı yazarı mahkemede yargılanmıştır. Ancak daha sonraki yıllarda bu eser, dünya klasikleri arasında yer almıştır. Edebî metinler, mecazla yüklü oldukları için tek bir anlam ifade etmezler. Bu metinlerde anlam okuyucunun ve yazarın o anda içinde bulunduğu psikolojik durumuna, bilgi seviyesine, kültür yapısına göre farklı boyutlar ve yorumlar kazanabilir, Bundan dolayı edebî metinler her okunduğunda farklı anlam değerleri kazanır. Bir edebî metin karşısında farklı okuyucuların farklı sonuçlara ulaşması, onların kişisel deneyimleri ve birikimleriyle ilgilidir. Her edebî metin yazılıncaya kadar yazara aittir; ancak eser yazıldıktan ve okuyucuyla buluştuktan sonra çok farklı anlamlar kazanabilir; yazarın eseri yazma amacının dışında mesajlar ortaya çıkabilir, bu durumda eser artık yazarın olmaktan çıkar. Gerçekte edebî eserde bir mesaj vardır. Her okuyanın farklı yorumlaması eserden değil, okuyucuların farklı kültüre sahip olmasından, sosyal çevresinden, eğitiminden ve o anki psikolojik durumundan kaynaklanmaktadır. Okuyucunun eğitim, kültür, psikolojik durumu değiştikçe eserden çıkan sonuç da değişecektir. Metin ve Yazar Her metin; yazarının hayatının, kültürünün, zevkinin izlerini taşır. Bunun için yazarın, sanatının oluşmasında etkili olan hayat hikâyesinin bilinmesinde yarar vardır. Bir edebî metnin tamamen yazarın hayatının ve kişisel özelliklerinin yansıması olduğunu düşünmek yanlıştır. Bunun yanı sıra edebî metinde yazarın kendi hayatını yansıtmadığını düşünmek de o kadar yanlıştır. Her edebî eser, yazarının hayatından, hayata bakış açısından, gözlemlerinden az çok izler taşır. W namaz İspanyolca'da öznenin başa yerleştirilmesi ve ardından bir fiil artı bir tür tamamlayıcı olabilecek yüklemin eklenmesiyle oluşturulurlar. Büyük harfle başlamayı ve sonuna nokta koymayı unutmayınız. namaz. Bir gramer cümlesi nasıl doğru yapılır? Dilbilgisi Cümleleri Büyük harfle başlarlar ve nokta ile biterler. ... Aynı kelimeyi oluşturan kelimeler olduğu için tematik birlik sunarlar. namaz Belirli bir konuya yönlendirileceklerdir. Sözlü olarak yazılabilir veya formüle edilebilirler. Cümle yazmanın anlamı nedir? sözcük yazmak yazılı sözlü ifadenin uygun kullanımı yoluyla yazılı metinler oluşturma eylemini ifade eder. Yazma, genel olarak mesajların, fikirlerin, duyguların, kavramların ve bilgilerin iletilmesini sağlayan bir iletişim eylemidir. 10 cümle nasıl yapılır? Örnekleri namaz simples Büyükannem benim için güveçli erişte pişirdi. Güneş sabah doğacak. Damien saçını kesti. Teyzem arabada süpermarkete gitti. Yeni bir bisiklet aldım. Saat 18'de dişçide randevum var. Yarın kampımız var. Belediye başkanı dün yeniden seçildi. Dilbilgisi cümle örnekleri nelerdir? Sözler Dilbilgisi sözlük anlamı olmayan kelimelerdir, yani sadece bilgi sağlarlar gramer. tarafından örnek, "için" edatı kendi içinde herhangi bir sözlük anlamı içermez. Konuşmanın bölümleri ve örnekler nelerdir? Örnekler unsurlarının namaz Konu Dedem. Konu çekirdeği büyükbaba. Konu çekirdek değiştiricileri Mi doğrudan değiştirici Tahmin karısına çiçek aldı. Yüklemin özü satın alındı Yüklemin değiştiricileri karınız için çiçekler doğrudan nesne dolaylı nesne Cümle nedir, bölümleri ve örnekleri nelerdir? La namaz bir şekilde sıralanmış kelimeler kümesidir o tamamen mantıklı. NS namaz bir özne ve bir yüklemden oluşur Özne, öznenin sözcüğü veya sözcük grubudur. o bir şey söylenir. Yüklem kelime veya kelime grubudur o neyi ifade et o konu olduğu söyleniyor. Basit bir cümle nedir 10 örnek? W namaz Basit, tek bir fiil veya sözlü perifrasis ve dolayısıyla tek bir yüklem içerenlerdir. A namaz Juan'ın akşam yemeği için nasıl tavuk ve patates yediği basit çünkü sadece bir fiil akşam yemeği ve bir yüklemi tavuk ve patates yemeği vardır, çünkü fiil her zaman yüklemin özüdür. Tanrı'ya dua etmeye nasıl başlarsınız? Başlangıç ​​senin namaz Başlamak için iyi bir yol şuraya gitmektir Tanrı onun adıyla. "Sevgili Tanrı”, veya“ Sevgili Cennetteki Baba ”,“ Cennetteki Babamız ”veya basitçe“Tanrı anlayışının sonucu olarak, buzdolabında iki üç günden fazla durmayan küçük şişeler elinizin altında bulunur. Tereddüt cümleleri ve 10 örnek nelerdir? W tereddütlü cümleler bunlar tam olarak konuşmacının ilettiği şeyle ilgili bir şüphesini veya olasılığını ifade ettiği ifadelerdir. Tarafından örnek Belki partiye giderim. Tarafından örnek Belki başka bir konaklama yeri arar. ...

aynı harfle başlayan kelimelerle cümle kurmak